ვილაპარაკოთ საერთო ენა, ვოლაპუკ!

მადლობა მეგობარ თინას, შთაგონებისთვის, ფოტოსათვის და მასვე ეძღვნება


უცხო ენის შესაწავლა ყველას არ შეუძლია, რადგან დრო და არსებული რესურსები ხშირად ამის საშუალებას არ იძლევიან. არადა გარემო სამყაროსა და ადამიანებთან კომუნიკაციის დამყარება ან/და საუბარი ადამიანის ფუნდამენტური მოთხოვნილებაა, შესაძლოა ყველაზე მნიშვნელოვანიც. ამ საკითხზე ადამიანები უხსოვარი დროიდან ფიქრობდნენ. მეტიც, კომუნიკაცია ზოგჯერ იქაც დგებოდა, სადაც ამისი წარმოდგენა შეუძლებელი იყო. ამის საჩვენებლად კი ყველაზე კარგად ვაჟა-ფშაველას „გულთმისნობა“ გამოდგება.

„რამეთუ პირველად იყო სიტყვა“. ეს სიტყვებიც შემთხვევით არ დაწერილა. ვინც ენას ფლობს, ის ადამიანებსაც ფლობს, რამდენი ენა(ც) იცოდე, იმდენი კაცი ხარ-გამიგია.

ენის ათასგვარი ფორმები არსებობს, და მათ ბევრი დანიშნულებით იყენებენ. თუმცა ამ ფუნქციათაგან ორი მთავარი უნდა გამოირჩეს: ენა დაახლოების და ენა გათიშვის მიზნით. თუკი ექსცენტრულ-ექსტარავაგანტულ ხელოვანთათვის საკუთარი ენის შექმნა და მერე მისი გახმოვანება ხელოვნების აქტს წარმოადგენს და მისი დანიშნულება ენის განსაკუთრებული მნიშვნელობისთვის ხაზგასმაა, სხვებისთვის ერთი საერთო ენის მოძიება და შექმნაა იგივე მიზანი. საბოლოო ჯამში საერთო ენა ადამინებს შორის მშვიდობას აგდებს და მათი ურთიერთობის მოწესრიგებას ემსახურება. 

საერთო ენის შექმნის იდეა ახალი არაა, მაგრამ ცოტამ თუ იცის, რომ პირველი საერთაშორისო ენის შექმნის მცდელობა 135 წლის წინ ესპერანტო კი არა, ვოლაპუკი იყო, ჩახვეულ-ჩაკვანძული ასოებით და იგი ბადენის ერთმა მღვდელმა, იოჰან მარტინ შლეიერმა (Johann Martin Schleyer) წამოიწყო.

1879 წლის 31 მარტს ერთ-ერთ თავის წერილში იგი წერდა, რომ მას ღვთაებრივი გასხივოსნება ეწვია და „რაღაც გამოუცნობი, საიდუმლო ხერხით, მაშინ როცა მე ჩვენი დროის უბადრუკობაზე ვფიქრობდი, ჩემს წარმოსახვას თვალწინ წარმოუდგა შენობა ჩემი საერთაშორისო ენისა“.

ამ ენობრივი ნაგებობის მთავარი იდეა იყო ის, რომ იგი ერთმარცვლიანი სიტყვებისაგან უნდა ყოფილიყო შემდგარი, რაც შეიძლება მოკლე და ნაკლები გრაფიკული ნიშნებით გამოსახული. ზოგადად ენა თავისათავად ეკონომიურობისაკენ ისწრაფვის. ლინგვისტების აზრით, რაც უფრო მოკლეა ტექსტი ერთიდაიგივე აზრის გამოსახატავად, მით უფრო დახვეწილი და ეკონომიურია ენა. ვოლაპუკის გამომგონებელიც ამ გზას დაადგა. ძირითადი საყრდენი სიტყვები ინგლისურიდან შეიტანა ახალ ენაში, გააუქმა ერთ სიტყვაში ერთად თავმოყრილ თანხმოვანთა კომბინაცია, ამოიღო ხმარებიდან ასევე ასო „რ“, რადგან მას ჩინელები ვერ გამოთქვამდნენ. იდეა მშვეიერი იყო, თუმცა დამაბნეველი გვერდითი მოვლენებით. სიტყვა „world“-ისგან შედგა „vol“, ხოლო სიტყვა „spaek“- ისაგან „pük“, საბოლოოდ კი გაფორმდა „Volapük“ - მსოფლიო ენა.

თუმცა მეორე წინაღობის გამოჩენას დიდი დაყოვნება არ დასჭირვებია. მღვდლის კლასიკურ განათლებას გამომგონებელი ლათინურითა და ძველი ბერძნულით ტყვედ ჰყავდა ხელში ჩაგდებული. ყოველგვარი პრეფიქს-სუფიქსი (თავსართ-ბოლოსართი) თუ რთული დროები: პერფექტ (ნამყო სასაუბრო), იმპერფექტ (ნამყო თხრობითი), პლუსკუამპერფექტ (ნამყო წინარე), ფუტურ 1 (მყოფადი1),  ფუტურ 2 (მყოფადი 2)  და ასევე აორისტი (ერთდროულად დროისა და ასპექტის კატეგორია) მისი ყველაზე დიდი თავგზაამაბნეველი აღმოჩნდა, შესაბამისად „le-mel“ ან „lem-el“ ხან ოკეანეს და ხანაც ვაჭარს ნიშნავდა.

თავიდან ამ ენის სისტემის არასტაბილურობა არავის ადარდებდა, სლოგანიც კი გაჩნდა: „ერთი ენა ერთი კაცობრიობისათვის“. 1888 წლისათვის სხვადასხვა ქვეყანაში 250-ზე მეტი ვოლაპუკ-საზოგადოება და1500-მდე ვოლაპუკ-სკოლა დაარსდა. მაგრამ აღზევებასთან ერთად დაღმასვლაც მალე მოვიდა. ენის ავტორი ისე იცავდა თავის გამოგონებას, რომ არანაირ კრიტიკასა და გაუმჯობესების შეთავაზებას იგი ყურს არ უგდებდა. 1887 წელს გაჩენილმა ესპერანტომ კი თავისი, უკვე ბევრისთვის ნაცნობი ლათინური სიტყვებითა და ძალზედ სადა გრამატიკით მალე დაიკავა ვოლაპუკის იდეის - საერთო ენის, როგორც მსოფლიო საერთაშორისო ენის ადგილი. ესპერანტოს დღეს წარმატებულად მოიხმარს ასოც ქვეყანაში ასი ათასიდან ორ მილიონამდე ადამიანი. ვოლაპუკმა კი ძალიან მალე დაკარგა აქტიურობა. შლეიერის სიკვდილის დროისათვის, 1912 წელს, იგი თიქმის უკვე ყველას მივიწყებული ჰქონდა. ვოლაპუკის ლექსიკონები და გრამატიკა მხოლოდ რამოდენიმე ენთუზიასტის წყალობით გადაურჩა მეორე მსოფლიო ომში განადგურებას. ინგლისელი რალფ მედლეი (Ralph Midgley) ერთადერთი ადამიანი აღმოჩნდა, რომელიც 30 წელია ყოველთვიურ ჟურნალს, „Vög Volapüka“ -ს (ხალხის ხმას) გამოსცემს. ფასდაუდებელია ინტერნეტის წვლილიც, რისი მეშვეობითაც ყველაზე ეგზოტიკურ ინტერესების ადამიანთა ერთმანეთთან დაკავშირება ხდება. კვლავ აღმოცენდა ჯერჯერობით ერთი, მაგრამ ძალზედ პერსპექტიული ვოლაპუკ-საზოგადოება, რომლის წევრობა ათიდან ასორმოცდაათამდე ადამიანს ითვლის. როცა ესპერანტოს ავტორები თავიანთ მონაყოლში ისეთ ფიგურებს რთავენ, რომელსაც ვერა ადამიანიშვილი ვერ იგებს, ამბობენ, რომ მაშინ ისინი ვოლაპუკს ლაპარაკობენ.

მსოფლიო ამბების განვითარებას არც ჩვენი წინაპრები ჩამორჩებოდნენ. ივერიის ფურცლებზე იმ დროისათვის ერთი მოკლე სტატიაც კი გამოჩნდა.

ივერია N141     1887  წელი

სტატია ეყრდნობა ფაქტებს : 

http://www.general-anzeiger-bonn.de/bonn/bad-godesberg/wie-die-kuenstliche-weltsprache-entstanden-ist-article1313059.html. ნანახია 2015_10_15

Нет соли, так будем солить сахаром! აღარ გვაქვს მარილი, მაშ დავამარილებთ შაქრით!

ის, რომ ჩემს ბავშვობაში, საბჭოთა კავშირში, ქართულ ენაზე საყმაწვილო თავშესაქცევი ლიტერატურაც ცოტა მოიძებნებოდა, საიდუმლოს არ წარმოადგენს, მაგრამ ეს ფაქტი ჯერ სათანადოდ არაა გააზრებული აკადემიურ წრეებშიც კი, აღარაფერ ვამბობ მასების ცოდნასა და განწყობაზე.სწორედ ენის საშუალებით ხდებოდა მხიარულების, ხალისიანი განწყობის, სიცოცხლის სიყვარულის და გნებავთ სიამოვნების  წყაროს რეგულირებაც, რაზე მსჯელობასაც მოგვიანებითაც მივუბრუნდები. ამისი დანახვა არც თუ ისე იოლი იყო ერთი შეხედვით დაუკვირვებელი თვალისათვის. პოპულისტურ „ენისა და ტრადიციების სიყვარულში“ შეფუთული ქართული ენა ყველანაირად შეკვეცილ-შეკრეჭილ, შავ-ჩადრ-ჩამოფარებული იყო.რუსი მხიარულობდა, ქართველი ითმენდა, ოღონდ რას?- არავინ იცის!ამავდროულად გართობაცა და სიხარულიც რუსებს იმდღესავე უნდოდათ და არა ხვალ, თმენა უბრალოდ არ უნდოდათ.
აქაც, მეტი სიცხადისათვის, რუსულ მხიარულებას ქართველი კაცებიც ნამეტნავად ეწაფებოდნენ. ქალებისათვის მხიარულება აკრძალული იყო.დრო გადიოდა, ქართული კიდევ უფრო ღარიბდებოდა.სამაგიეროდ რუსული ენა იყო ყოველგვარი საჭირო და გამოსადეგი ხარსიხიანი, ვრცელი და რელატიურად (შედარებით) ამომწურავი პასუხის გამცემი იმ დროისათვის ყველა შესაძლო საჭირო საკითხზე.ის, რომ მასების პოპ-კულტურა საქართველოში ჯერ ისევ ფოლკლორზეა დაფუძნებული, სწორედ ამისი ნათელი მაგალითია. მაგრამ ამჯერად შესავლის მაგიერ, თუ რა არის ენობრივი პოლიტიკა ერთი ეკრანიზებული ზღაპრის შესავალს გავიხსენებ.სასკოლო არდადეგების დროს, ნაშუადღევს საბჭოთა ცენტრალური მაუწყებლობა რუსულ არხებზე ხშირად უშვებდა ორიგინალ რუსულ ენაზე გადაღებულ ან ამავე ენაზე ნათარგმნ ზღაპრებს. ზღაპარი, რომელზეც ახლა მოვყვები, ერთ სამეფოზეა, სადაც ერთი უბედური შემთხვევის, თუ სახელმწიფოს მოხელეთა დაუდევარი საქციელის გამო მარილი გამოილევა.…ხალხი საგონებელშია ჩავარდნილი, ზოგი აღარც საკვებს იღებს, რადგან უმარილო საჭმელს პირს ვეღარ აკარებენ. მოსახლეობა ნელ-ნელა სუსტება უმადობისა და უჭმელობისაგან, იგივე მდგომარეობაში არიან სამეფო კარის ახლო მეგობარ- ქვეშევრდომებიც, სამეფო განადგურების საშიშროების წინაშეა.და აი, ამ დროს მეფე გამოსცემს დეკრეტს: Нет соли, так будем солить сахаром! (აღარ გვაქვს მარილი, მაშ დავამარილებთ შაქრით!).პრობლემა გადაჭრილია: დამარილების რიტუალის შემცვლელი ნივთიერება ნაპოვნია-შაქარი.ის რომ ნებისმიერი, ენაში მკვიდრად ჩაშენებული, ტრადიცია, მცირე ადამიანთა ჯგუფის გამოგონილია და ისეთი შეურყეველი წარმოდგენების ერთი ხელის მოსმით შეცვლაც შეიძლება, როგორიცაა ხორცის, ან საჭმლის დამარილება, ძალიან ჰგავს ზღაპარს, მაგრამ ეს ზღაპარი არაა.არ გჯერათ, მაშინ გასინჯეთ ამისი ცოცხალი კულინარული მაგალითი, კენკრის მურაბით გაწყობილი ხორცი- შვედური köttbullar.

კარგი მადა თქვენ!

წყარო:  http://lokalmat.nu/svensk-mat-det-svenska-koket. თარიღი 2015_10_13

"ნარუშილოვკა"

მაღალი საჯარო ინტერესიდან გამომდინარე:

Narušit’ ("ნარუშიწ") რუსული სიტყვაა და დარღვევას ნიშნავს.
ე. წ. "ნარუშილოვკა" არის სპეციალური საშვი, მოწმობა, რომლის ჩვენების შემდეგ ნებისმიერი პირი თავისუფლდება ყოველგვარი კონტროლისაგან და დარღვევის შემდეგ პასუხისგებლობისაგან.
საშვის მეპატრონეს შეუძლია დაარღვიოს ქვეყანაში არსებული და გამეფებული ყოველგვარი წესრიგი, რადგან ის მოცემულ მომენტში ( წესით ) ასრულებს სახელმწიფოსთვის სასარგებლო, გადაუდებელ სამსახურს.
მსგავსი "სერვისით" რეგულარულად სარგებლობენ დიპლომატები. მათ მიერ ჩადენილი კანონდარღვევა არ ექვემდებარება დასჯას, ამას დიპლომატიური იმუნიტეტი ჰქვია, მაგრამ ისინი მაინც მაქსიმალურად ცდილობენ, არ დაარღვიონ წესრიგი.
კანონი ასევე არ ვრცელდება დღევანდელი ეკლესიის საზღვრებს შიგნით. ანაფორა შეიძლება ასეთივე "ნარუშილოვკად" ჩავთვალოთ.
მთელ რიგ სფეროებში საქართველოს ზოგადად არ გააჩნია ნორმა, სტანდარტი.

უახლოესი წარსულიდან - ჯაბა იოსელიანმა თავისი მხედრიონის ბანდის ვიწრო წრისათვის თავის დროზე დაბეჭდა მედალიონები, რომლებიც იყო ლიმიტირებული და ასევე იყვნენ აღჭურვილი ზემოთ აღწერილი"ნარუშილოვკის" თვისებებით.

გადაუაზრებელმა ისტორიამ გამეორება იცის!

Play the Game - ითამაშე, (თა)მაშ(ი) და დამსაჯე, მამაო!

ადამიანის სექსუალობა ის სფეროა, რომელსაც საქართველოში ჯერ კიდევ სქელი მდუმარების ფარდა აქვს გადაფარებული. არადა სექსუალობა, საკუთარი სხეულის ფლობა ადამიანის ერთ-ერთი საბაზისო ანუ ძირითადი უფლებაა. ტოტალიტარულ სისტემებში მასზე თითქმის ყველა მმართველი ჯგუფი ერთპიროვნულ უფლებას აცხადებს. ყველაზე მსხვილი მოთამაშეები ხშირად სახელმწიფო და ეკლესია ან შესაბამისად სხვა რელიგიები არიან.
ევროპის ეკლესიების სექსუალური ისტორია კარგა ხანია დაწერილია. საქართველოს ეკლესიებისთვის ეს თავი/ნაწილი ჯერ ისევ ცარიელია. ამ მცირე ტექსტით ამ ადგილას ვეცდები ამ ხარვეზის ამოვსება ნელ-ნელა დავიწყო. განათლებასა და განმანათლებლობას ყოველთვის თან სდევს ბევრი კრიტიკა, საზოგადოების ძალთა შეხლა-შემოხლა და ბევრ შემთხვევაში პირადი მტრობაც. ადამიანის ღირსება ხელშეუხებელია. ხელშეუხებელია მისი ინტიმური ცხოვრებაც. ყოველი ჩარევა მის ინტიმურ ცხოვრებაში მის ღირსებაში ჩარევაა, თუმცა საქართველოში ჯერ ისევ კოლექტივი არეგულირებს ყველაფერს. მოკვდა კომუნიზმი, მის ადგილას დაიბადა ეკლესიური ნაციონალიზმი. სახელმწიფო, ადამიანის ქომაგი - ჯერ არ დაბადებულა.
ცივილიზებულ ქვეყნებში საკუთარ სექსუალობას თავად ადამიანი მართავს და მასვე შეუძლია აირჩიოს, სექსუალობის თუ რომელი ფორმა მოსწონს, ან არ მოსწონს. ტრადიციული, არატრადიციული, გამოგონილი - ყველაფერი დასაშვებია მანამ, სანამ ის მეორე ადამიანთან ან მოთამაშეებთან შეთანხმებულია. მაშ ასე:
Cock and Ball Torture, შემოკლებით CBT ინგლისური სახელწოდებაა ტერმინისა, რომლის უკან მამაკაცის წამებით დასჯა იგულისხმება სასქესო ორგანოებზე მანიპუალციით ისე, რომ მწამებელიცა და დასჯილიც ქმედებას ურთიერთშეთანხმების საფუძველზე ახორციელებენ. ამისათვის დასჯილი ფალოსს ამოიძუ(ლ)ებს და მტკივნეულ შეგრძნებასთან ერთად სექსის დროს თანმდევ სასიამოვნო განცდასაც იღებს. ეს სადომაზოხიზმის ერთ ერთი ფორმაა- ასევე ფხიზელ გონებაზე ურთიერთშეთანხმებული სექსუალური ხასიათის თამაშის BDSM, ქართ. ბონდაჟის დისციპლინა-დომინირების, სადიზმისა და მაზოხიზმის ერთ-ერთი ქვეკატეგორია. ბევრი დომინა, მბრძანებელ-მოთამაშე, რომლებიც სექსის ყიდვა-გაყიდვის სფეროში მუშაობს, იყენებს სქსობრივი მანიპულაციის ამ სახეობას, ამასთან თამაშის დამხმარე ხელსაწყოები მრავალფეროვანია, დაწყებული კლასიკური ცხელი სანთლის სასქესო ორგანოს შიშველ კანზე დაწვეთებით გამოწვეული შეგრძნებიდან, წიწაკის, ჭინჭრის წვით, დაჟეჟვით, დაჩეჩქვით, ძლიერი დარტყმითა და სიმძიმეების დაკიდებით გამოწვეული ტკბილ-მწარე შეგრძნებებით გათავებული.
ამის პარალელურად არსებობს ასეთივე ქმედებები ქალების „დასასჯელად“, Tit Torture, იგივე TT, მკერდის წამება, რომლისთვისაც იგივე ან მსგავსი ინსტრუმენტები გამოიყენება. დომინირების თამაშისთვის „ფემინიზირების“ ფორმაც გამოიყენება, რაც თავის თავში მამაკაცის მიერ სტერეოტიპული ქალის როლში შესვლასა და სხვისადმი დამორჩილებას გულისხმობს. დასჯის რიტუალისას კაცი იძულებულია, ჩაიცვას ქალის ტანისამოსი, მაგ. საცვლები. ამასთან, წინა პლანზე კაცის ღირსების დამცირება დგას, რომელსაც სექსუალური ორიენტაციის ძიებასთან საერთო არაფერი აქვს. მამაკაცი იმოსება ქალის ტანსაცმლით ერთჯერადად, მალულად ან სულაც ღიად, ქუჩაში. თუმცაღა კაცს შესაძლოა ქალის ტანსაცმელში ჩაძრომა ამ პრაქტიკებიდან დამოუკიდებლადაც უყვარდეს და შეგნებულად აირჩიოს ფემინიზირება და ქალის თვისებების შეთვისება.
Hogtied, ხელფეხის შეკვრა, უილაჯობა თავდაცვის უუნარობა ასევე სადო-მაზოხისტური თამაშ-პრაქტიკის ერთ-ერთი მთავარი მეთოდია, როდესაც დამორჩილებულს თავისი უუნარო მდგომარეობა აღაგზნებს. დომინა სრულიად ტკბება თავისი განუსაზღვრელი უფლებებით, ამასთან თავადვე წყვეტს, თუ როგორი ტკივილი მიაყენოს დამორჩილებულს. კულმინაციის წერტილი სრული დამონება-დამორჩილებაა, როდესაც დაქვემდებარებულს წართმეული აქვს თავისი მდგომარეობის ყოველგვარი გამოხატულების საშუალება - ლაპარაკიცა და ყვირილიც. ამისი მიღწევა კი სრულიად იოლად შეიძლება მისი პირის ღრუს დახშობითა და ზოგჯერ დამატებით თვალების ახვევითაც. გამოცდილ ჯგუფებში გავრცელებულია სპეციალური ხელსაწყოები, როგორიცაა პირში ჩასაჩრელი ბურთი, პირის ასახვევი პეპელა და პირის რგოლი. ეს სათამაშოები მთელი თამაშის მანძილზე ერთდროულად უზრუნველყოფენ როგორც სიჩუმეს, ასევე აღაგზნებენ მოთამაშეებს.
აქვე უნდა მივუთითოთ ასევე „Playpiercing“ -ზეც, სადომაზოხისტური პრაქტიკის ერთ-ერთ თანმდევ ქმედებაზე, როდესაც დაქვემდებარებულ მოთამაშეს წვრილი ნემსები ეჩხვლიტება და გარკვეულ ხანს რჩება მის სხეულში მანამ, სანამ მას მეორე მოთამაშე ამოაძრობს. დაქვემდებარებული აღიგზნება ქმედების ესთეტური და პირდაპირი ზეგავლენის შედეგად, რაც მოიცავს მოლოდინს, მოქმედებას და (ტკივილიან) შედეგსაც. მოთამაშეებს სრულად აქვთ გაცნობიერებული თავიანთი საქციელი და აქვთ ასევე შესაბამისი ინფორმაცია სხეულის ამ ნაწილების ანატომიისა და სანიტარულ-ჰიგიენური ზომების დაცვის შესახებ.
მონა-დამლაგებელიც BDSM პრაქტიკის ერთერთი ფორმაა. დაქვემდებარებული მოთამაშე-პარტნიორი დამსუფთავებლის როლში შედის და თავისი დროებითი ბატონის სურვილებს ემორჩილება, ალაგებს, ხეხავს, რეცხავს ისე, როგორც მისი ბატონის გულს გაეხარდება: წელზემოთ შიშველია, სახე დაფარული აქვს ან სრულიად ტიტველია. განსაკუთრებით სასიამოვნოდ აღიქმება ამ ფორმით აგრეთვე დიდი და გამჭვირვალე ფანჯრის მიღმა დგომა, ადრენალინისა და ენდოფინების გამოყოფა უცხო ადამიანის სავარაუდო გამოჩენისას ერთიორად იზრდება. მიაფუჩეჩებს საქმეს და ცუდად დაალაგებს მონა-დამლაგებელი, იგი მკაცრად დაისჯება.
სადომაზოს პრაქტიკას განეკუთვნება ისეთივე დასჯაც, როგორიცაა მათრახის ან ხელის დარტყმა საჯდომზე, რომელის დროსაც ძლიერი, ანუ დომინანტი მოთამაშე პირის მიერ მიყენებული ტკივილი ასევე სასიამოვნო წყალობად მიიღება.
სანთლით თამაში, რომლის დროსაც სხეულის დიდი ან მცირე არეალები ცხელი, გამდნარი სანთლით იფარება, ან მდუღარე სანთელი წვეთ-წვეთად ესხმება სხეულს და სასიამოვნო ჟრუნტელს ჰგვრის მოთამაშეს, რომელიც საკუთარი ნებით ეწამება მოსალოდნელი სიამოვნებისათვის. ამ თამაშის სახეშეცვლილი ფორმაა ცხელი შოკოლადის დასხმაც სხეულზეც. მადისაღმძვრელი სურნელება და გემოს რეცეპტორების გააქტიურება ერთიორად აძლიერებენ სექსუალურ ლტოლვას.
და ბოლოს, თამაში გვირაბში, რომლის არსი დაქვემდებარებული მოთამაშისგან სადო-მაზოხისტური პრაქტიკისას გამძლეობაზეა დამყარებული და მოთმინების საბოლო წვეთს მოითხოვს. გაუსაძლისი და მტანჯველი ზემოქმედების გამომწვევად შეიძლება გამოყენებულ იყოს ჭინჭარი, მწარე წიწაკა ან სხვა ამ ტიპის ზემოქმედების საგნები. ტანჯვა-თამაში მაქსიმალურად გაძლებას მოითხოვს. თუკი სხვა, გამძლეობაზე დამყარებული სექსუალური თამაშები წინასწარ შეთანხმებული სიტყვა-პაროლის თქმისთანავე უნდა შეწყდეს, ეს უკანასკნელი თამაში დაქვემდებარებული მოთამაშის სურვილებს არ ითვალისწინებს, გამწამებელი მას სტანჯავს ბოლო წუთამდე და წყვეტს მხოლოდდამხოლოდ მაშინ, როცა თავად მოესურვება, ან როცა ტანჯული დაბნედილი უსულოდ დაბლა დაეცემა.

BDSM თამაშის იმდენი ფორმაა, რამდენი წყვილი ან მოთამაშეც არსებობს. თამაში ყოველთვის ვიწრო წრეებში იმართება და მათი გასაჯაროება ცუდ გემოვნებაზე მეტყველებს, რაც არ ითქმის საქართველოზე. იქ საჯაროა ყველაფერი- ინტიმური ცხოვრებაც და ამ ცხოვრების ნაწილი- ინტიმური თამაშებიც. მეტიც, რადგან ღირსება არ-აყრილი ცხოვრება აქ თითქმის შეუძლებელია, ინტიმური თამაშები ყოველგვარი წესების შემუშავების ან დაცვის გარეშე წარიმართება.
აქ ძალიან ბევრი ფალოს ამოძუ(ლ)ებულია, რადგან წელიწადში 180 დღე მარხვაა, ხოლო ხსნილისას მამაოს სურს იცოდეს, როდის, რამდენჯერ, ვისთან და როგორი იყო.
ბევრია მკერდშეკრული, რადგან მამაოს არ სურს მისი დანახვა სახალხოდ, რომელიც მოსწონს მხოლოდ მან უნდა ნახოს, ხოლო რომელიც არ მოსწონს, შეიკარით, გაიკოჭეთ!
უამრავია დაქვემდებარებული, რადგან მამაოს გარეშე არაფრის გადაწყვეტა არ ივარგებს, უბრალოდ ვერ ისიამოვნებ, მით უმეტეს ვერ შეირგებ!
დაუთვლელია უილაჯო და ხელფეხშეკრული, რადგან მამაოებს აქვთ საუკეთესო შენობა-ნაგებობებით დაწყებული, სახნავ-სათესი მიწით დამთავრებული, ხელთ ნაგდები ყველაფერი. ქვეყნის ბიუჯეტიდან მსხვილი ლუკმაც მათი განკარგულების ქვეშაა და რა სასიამოვნოა, რომ შენ, როგორც ერთგულ მრევლს ბევრი არ უნდა იფიქრო, არც გეგმა ა გაქვს და არც გეგმა ბ. თუ ღმერთი არ არსებობს, მაშ რითი გიდგას კიდევ აქამდე სული?!
იზრდება ჩხვლეტით სასიამოვნო ტკივილმიყენებულთა რიცხვიც. ამჯერად 18 წლის ქალწულ მარიამს გადაუწყვეტია მონაზვნობა. დღისით მისი თითები მამაოს სამოსს ჰქარგავენ ოქრო მკერდით, ხოლო ღამღამობით მისი საქარგი ნემსით დაჩხვლეტილი თითები თავისი სხეულის ნაწილებს მარტო ეთამაშებიან. ალბათ მალე შენიშნავს მოძღვარი მარიამის დაჩხვლეტილი თითებიდან გამოსულ შემხმარ სისხლს მისი წირვისთვის მომზადებულ სადღესასწაულო სამოსზე და ესტუმრება მარიამს, რომ ამდენი ლოდინიცა და დაჩხვლეტილი თითების ტკივილიც ერთბაშად გადაავიწყოს.
და რამდენია მონა-დამლაგებელი?! რადან სიამოვნებაა როგორც დალაგება, ასევე კდემაში, თავდაბურული, საქმიანად მნიშვნელოვანი ნაგებობისთვის ტრიალი. რა იცი ვინ გითვალთვალებს და როგორს წარმოგიდგენს. მას ხომ შენი სახე ჯერ არ დაუნახავს?!
არც ისე ცოტაა მამაოს ხელჯოხდარტყმულიც, რადგან იგი ჯადოსნურია.
ჭინჭრით დასუსხულებიც მრავლად არიან, ამქვეყნიური სიცოცხლე და სიამოვნება რომ ერთიორად შეიგრძნონ.
განსხვავება "გარყვნილ ევროპასა" და ქრისტიან საქართველოს შორის მხოლოდ ისაა, რომ ევროპაში ხელშეკრულებებს დებენ, თანხმდებიან - სექსის დროსაც კი. საქართველში ყველაფერი სპონტანურად და შეუთანხმებლად ხდება, მამაპაპურად და ეს ეროტიულ და სხვა განცდებს კიდევ უფრო, ერთი ორად ამძაფრებს.

 ფოტო: წყარო უცნობია

მთა-წმინდა

დღეს საღამოს ლამის ოთხკვირიანი თავაუღებელი მუშაობის მერე დამსახურებული გავლა-გამოვლა გამოვუწერე ჩემს თავს და ფუნიკულიორიდან თბილისზე გადმოხედვა გადავწყიტე. სასიამოვნოდ გაკვირვებული დავრჩი მშვენიერი ხედის დასანახად აგებული გამჭვირვალე სამთო მატარებლით. მსგავსი რამ წლების წინ კარლსრუეში ვნახე, გერმანიის პირველი მთის საბაგირო მატარებელი ყოფილა, თავის დროზე მათი სიამაყე და ახლა უკვე ტურისტული ღირსშესანიშნაობა. იქაც ძალიან მომეწონა ჯერ მწვანეში ჩაფლული გზა და მერე ზედხედი ქალაქზე.

ფუნიკულიორზე ასვლა ცოტა დამაგვიანდა, დღისით უფრო კარგი სანახავი იქნებოდა აქაურობა, თუმცა ამჯერად სხვაგვარად ვერ მოვახერხე.

მოკლედ, ტურისტების პატარა ჯგუფთან ერთად შევედი, მოლარეს რომ დავესესხო, ე.წ. "კუკუშკაში" და ორი რუსი ახალგაზრდა მამაკაცის გვერდით აღმოვჩნდი ჩემს ახლობელთან ერთად.

მძღოლი მოსვლას არ ჩქარობდა.

რუსებმა ჩვენი დაკითვა გადაწყვიტეს და მეც ჯერ თავის ნებაზე მივუშვი ორივე. აინტერესებდათ ყველაფერი, ჩემი პოლიტიკური შეხედულებითა და სოციალურ-კულტურული ორიენტაციით დაწყებული, თვით ჩემი და ჩემი მდედრობითი თანმხლები ახლობლის გენეტიკური მდგენელებით დასრულებული დეტალები.

მე მხოლოდ ის გავიგე, რომ მათთვის ყველა რუსულ ენასთან მონათესავედ მოლაპარაკე ერთიანად სლავია. არ არსებობს უკრაინელი და თვით ბულგარელიც კი. მოურიდებელ შეკითხვაზე, წარმომიდგენია, თუ არა, ჩემს ქმრად მართლმადიდებლის გარდა სხვა მამაკაცი, ვუპასუსეხე, რომ მართლმადიდებელ ქმარსაც და კაცსაც ცივილიზებულ ადამიანს ვანიჭებ უპირატესობას.

-როგორ, გაურკვეველი რელიგიის ამერიკელთანაც შეგიძლიათ, კათოლიკთანაც, პროტესტანთანაც, ბუდისტთანაც?

-დიახ, თუ მათაც შეუძლიათ, მე- სიამოვნებით.

ჩვენს მეზობლებს მთაწმინდის მთა ჯერ კიდევ თვითმფრინავში დაენახათ და თბილისის გაცნობა ამიტომ სწორედ აქედან გადაეწყვიტათ. თბილისის ცენტრში მდებარე მინის შენობები შუფერებლად მიაჩნდათ იქაური ადგილობრივი არქიტექტურის გვერდით. ცნობისმოყვარედ კითხულობდნენ სამზარეულოსა და გასართობი ადგილების შესახებ. ქვეყნის ქალაქებისა და მაცხოვრებლების შესახებ. აინტერესებდათ, მუშაობდა თუ არა საქართველოში რაიმე ტრანსპორტი ჯერ ისევ ქვანახშირზე.

-თქვენ რამ ჩამოგიყვანათ აქ, ვკითხე სტუმრებს, შპიონებს ჰგევხართ, მაგრამ ალბათ უფრო საკუთარი ბიზნეს-მიზნები გამოძრავებთ?!

-არა, შპიონები ამდენს არ ლაპარაკობენ. ხვალ მერიოტში დიდი თათბირია. მეტალურგიული ქარხნის განვითარებას ვგეგმავთ. თქვენ, გოგონებს ალბათ არც გეცოდინებათ, აქვე ქალაქი რუსთავია, ინდუსტრიის ცენტრი იყო ადრე, იქაა ის ქარხანა. მისი მეპატრონე ვიღაც პატარკაციშვილი იყო, მაგრამ ის გარდაიცვალა. რუსეთთან ჰქონდა ამ ქარხანას ადრე კავშირი. რუსეთი ხომ აქვეა, რამოდენიმე კილომეტრში.

-თქვენ ალბათ სამხედრო გზას გულისხმობთ და ლარსის პუნქტს, მაგრამ ეს „აქვე" ორასამდე კილომეტრი იქნება, შევუსწორე მე.

მთაწმინდის პარკი ცარიელი აღმოჩნდა. 

დისნეილენდის კიჩურ ატრაქციონებს თუ ყურადღებას არ მივაქცევთ, მშვენიერი ადგილია სასეირნოდ, მაგრამ მხოლოდ ახალგაზრდა მამაკაცები მიდი-მოდიოდნენ მცირე ჯგუფებად და ისიც კანტი-კუნტად.

-ნამდვილი რუსული კომენდანტის საათია, შევნიშნე მე. ქალები სახლებში არიან გადამალულები, გარეთ მხოლოდ მსტოვრები დაძრწიან.

გესლის ნთხევას არც ახალგაცნობილი მამაკაცები ერიდებოდნენ, თუმცა იმედს მაინც იტოვებდნენ, რომ ჩვენი მეშვეობით და ჩვენთან ერთად სადმე საინტერესო ლაუნჩ-ბარში ან კლუბში ამოყოფდნენ თავს, ამიტომ ჩვენი იმდღინდელი კვების განრიგით დაინტერესდნენ. ზედაპირული საუბარი უკვე შორს მიდიოდა, მათი თავიდან მოცილების დრო იყო.

-მე მაპატიეთ, ვუთხარი, დასარეკი მაქვს.

-კი, რასაკვირველია, ჩვენ ამასობაში პარკს მოვავლებთ კიდევ თვალს და 10 წუთში ისევ აქ მოვალთ.

იქვე, სამთო მატარებლის სადგურის თავზე მშვენიერი რესტორანი ფუნიკულიორია, სადაც შესანიშნავი მწვანე ჩაისა და სხვადასხვა გემრიელობების დაგემოვნება შეიძლება. ხედიც ჩინებულია. თუ აივანზე გრილი სიო დაჰბერავს, პლედებსაც მოგახურებენ. 

ვინც სახელით არ წარმოგიდგება, იმას არც ცივილიზებულად უნდა გამოემშვიდობო.

ბაზარი არეგულირებს, ბაზარი არარი!

ვზივარ ოთხივ კუთხივ ჯვარდაწერილ, თბილისის ერთ-ერთ მშვენიერ ალაგას და  სამება, სიონი, ნარიყალა, მამა დავითი, - ერთბაშად მიფრთხობენ ყველა ეშმაკებს. როგორც 100 წლის წინ, მტკვარი აქ ისევ დუდუნებს, საბაგიროს ერთი ნაპირიდან მეორეზე გადაჰყავს ტურისტები, ადგილობრივები- ალბათ უმეტესად ახალგაზრდები, თავგადასავლების მოყვარული, ცნობისმოყვარე ადამიანები, მეგობრები, საყვარლები... მშვიდობის ხიდიც უწინდებურად განათებულია. ხედი მშვენიერია, ესპრესო უგემრიელესი, კერძები კიდევ უფრო უკეთესი, სერვისი ლამის ზედმეტადაც კი ყურადღებიანი და მომღიმარი, ვერაფერს იტყვი. ლიფტშიც უზოდ თავაზიანი გამცილებელი შემხვდა, მუსიკოსებთან ერთად ადიოდა ზედა სართულების მოსამსახურებლად. კეთილად ხვდებიან მისი, ანუ ჩემი უმცირესობის მობრძანებას. აქ ასეა მიღებული. დრეს კოდიც, ზედა სოციალური ფენის საურთიერთო ნიშან- სისტემათა სხეულზე განლაგების კომბინაცია აქ ზუსტადაა გაწერილი და უმეტესობისაგან დაცულიც, თუმცა შეგიძლიათ მას ზედმიწევნით არ მისდიოთ.
ეს ზედხედია, ზედა თბილისი, ზედა ფენებისათვის.

მანამ, სანამ ღრმად არ ჩაისუნთქავ აქაურ ჰაერს, ვერ მიხვდები, რომ აქ ყველაფერი ზედაპირზე ძევს. ჰაერი მძიმეა, მძიმე მეტალებით გაჟღენთილი ზუსტად ისევე, როგორც ამ ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის სხეულები დიდიან-პატარიანად. ტემპერატურა აწეულია, მაგრამ ამასაც ვერ იგრძნობთ, აქ არ თბილა.

ქუჩები მანქანებითაა სავსე, ფეხით იშვიათად დადიან. თუ ვინმეს დაინახავთ ქვეითად, ან ძალიან მიეჩქარება, ან ზანტად ერთ ადილას დგას. ტურისტები ცნობისმოყვარედ ანელებენ ნაბიჯს სუვენირების მაღაზიებთან, მერე ისევ ტემპს უმატებენ. ქუჩაში ჯგუფებად დგანან ან ჩაცუცქულან კაცები, თითქმის ყველა ასაკისა, ზოგი რაღაცას ყიდის და მუშტარს ელოდება, ზოგსაც უბრალოდ საქმე დაჰლევია და მასლაათობს თავისნაირებთან. ასე უსაქმურად გაჩერებულ ქალებს აქაც და სხვაგანაც, ქალაქში, იშვიათად ნახავთ.

წინა სტუმრობისას ცნობისმყვარებამ მძლია და ჩემი თავისთვის მიცემული სიტყვა გავტეხე. მახსოვს, მერე როგორი ლაზღანდარა წერილი მივწერე ერთ მეგობარს, რომ: "გუშინ ჩვენი სამებაი საკვირველი ვიხილე და პირველად შევდგი ფეხიც ამ ეკლესიასა შინა. მანდილიც დავიბურე, ყოველი შემთხვევისათვის, ავ თვალს რა გამოლევდა. ძალიან მაინტერესებდა იქ დასაქმებულ ძალთა  თანაფარდობა და ძლიერთა ამათა ურთიერთშეფარდება. ყველაფერი ხელისგულზე იდო... ჯერ ერთი საპატიო წრე დავარტყი ტაძრის გარშემო. ყველა კიჩ-ელემენტი, სიმბოლო, თუ რა ვიცი რა, იქ იყო თავმოყრილი: პაგოდა, მონღოლური კარავი, შუა საუკუნეების კოშკი თავისი გალავნის ფრაგმენტით, ანტიკვარული მანქანა და ა.შ. მაგრამ, აი, შიგ რომ შევედი, იქ უკვე რა გითხრა. ღიპიანი მამაოები მიდი-მოდიან იქაც და ყველგან და აფრქვევენ არაქართველურ სიმშვიდეს. მოხუცი წელში მოხრილი ქალები ასუფთავებენ იატაკს და საერთოდ ყველაფერს, რაც კი ხელში მოხვდებათ.

ხატები დახუნძლულია ყოველგვარი თვალპატიოსანი მოოჭვილობით და ყოველი მათგანი გახსენებს: თუ მომცემ, მოგცემ (შესაწირი ყუთები ყოველ მათგანთან, ზოგს ორ-ორიც აქვს), თუ შესწირავ, მოგეცემა. მაგრამ ყველაზე მთავარი, თურმე, ბოლოს მელოდებიდა. გასასვლელში იდგა ერთი შუა ხნის მამაო და ესაუბრებოდა ამავე ასაკის ქალს.

თემა?

ჰაჰაჰაჰა

მეგონა შაყირობს ხალხი!

მე ჩამოვჯექი ვითარცა ცოდვილი იქვე შეჭრილ კორიდორში დადგმულ სკამზე.  სინამდვილეში ძალიან მეჩქარებოდა, მაგრამ ცნობისმოყვარეობა იყო დიდი.

თან სამების გარეთ უამრავი ტაქსი დგას, შეხვედრაზე დროულად მივიდოდი და ასე რომ... მამაო სექსოლოგ-რეპროდუქტოლოგის რჩევები მოვისმინე. თან სწუხდა, ქალი ლამაზიაო და  მის ქმარს მეტი რა უნდაო და რამოდენიმე წელი აქვთ კიდევო.....''

სანამ ამ საღამოს თბილისს ზემოთ მოვექცეოდი, ქვემოთ ერთი ტურისტული ქუჩის დაღმართი ჩამოვიარე.  ქალის სუსტი ხმა მომესმა: დამეხმარე, შვილო.
მეგონა ბინდში მომეჩვენა და გზა გავაგრძელე. რამდენიმე ნაბიჯი გადავდგი, მაგრამ რაღაცამ  უკან მომატრიალა. ის სუსტი ხმა არ აპირებდა ჩემი ყურებიდან გასვლას. არ მომჩვენებია. ერთი შიმშილსაგან დაუძლურებული და გალეული, მოხუცი ქალი, რომელიც საეკლესიო დანიშნულებისათვის სარესტავრაციოდ გამზადებული ძველი, მყარად ნაგები შენობის სარდაფის სარკმელში იჯდა, ხელგაწვდილი იჯდა და თავი ლამის თავისსავე კალთაში ჰქონდა ჩაყოფილი. ვერ შევძელი, რომ უკითხავად მიმეცა ფული და გამევლო, ეს ქალი რაღაცნაირად არ მიშვებდა.

-ბებო, რატომ ზიხართ აქ, არავინ გყავთ?

-მყავს შვილო, კი, ერთი ბიჭი მყავს, მაგრამ სახლი ბანკის ვალებმა წაიღო, ჩემს ბიჭს კიდევ...

აღარაფერი მესმოდა, ცრემლები მახრჩობდნენ. მეორედ ამოვიღე საფულე.

ბებოს ჩემი მაჯა ეჭირა და მკოცნიდა. 

- არა შვილო, აღარ მინდა ამდენი, შენც დაიტოვე, დაგჭირდება.

ორი ასაკიანი ქალი მომიახლოვდა. მეკითხებდნენ, თუ სად შეძლება აქ ღირსშესანიშნაობების ნახვა, განსაკუთრებით ტაძრებისა. ხელი გავითავისუფლე და გავიშვირე სომხური ეკლესიისაკენ, რომელიც ჩემს წინ დავინახე, უცებ სხვა ვეღარაფერი მოვიგონე. ერთადერთი რაც კიდევ გამახსენდა იყო, ბაზარი არეგულირებს, მაგრამ გავჩუმდი. ის ქალები მაინც ვერაფერს გაიგებდნენ, ისედაც დამტვრეული ქართულით საუბრობდნენ.

შემოსვლა საქართველოში

თითქმის ერთი კვირა ხდება, რაც გზაში ვარ, საქართვლოსკენ.

ყოველ ჯერზე დიდი ცნობისმოყვარეობით ვაკვირდები კულტურის მიერ გამოწვეულ მენტალურ განსხვავებებს და შესაბამისად ადამიანების ქცევის თავისებურებებს გეოგრაფიული ადგილის შეცვლისას. აეროპორტშივე თვალში მომხვდა ერთი შუახნის, რუსულ ენაზე მოსაუბრე ქალბატონი. საუბრის ტონითა და ჩაცმულობით საბჭოთა კავშირის უფროსი ძმის, რუსეთის სოციალისტური რესპუბლიკის საშუალო განათლებული ფენის ტიპიურ დაკონსერვებულ წარმომადგენელს განასახიერებდა. თვით შორსმხედველობისთვის დამზადებულ, მზისა და ავდრისთვის დაბინდულ სათვალესთან შესისხლხორცებულობა ამ ქალის თვითდაჯერებულობას ერთიორად უსვამდა ხაზს. ქალიშვილი, რომელიც თან ახლდა, დედის ფასეულობებს სავარაუდოდ უკვე მხოლოდ ნაწილობრივ იზიარებდა. მგონი "რუსი გერმანელები“ იყვნენ, თუმცა რა მნიშვნელობა აქვს, საბჭოთა კავშირი მომაგონდა და ესეც საკმარისი აღმოჩნდა ჩემი "შთაბეჭდილებების ხურჯინისათვის".

თვითმფრინავში დავჯექი თუ არა, ჩემს გვერდით სასიამონო გარეგნობის, მოკლე, დაქარგული წითელი ჩითის კაბაში ჩაცმული გოგონა დამხვდა, რომელმაც ჩემი ყურადღება ჯერ კიდევ ტრანსპორტში ასვლამდე მიიქცია,  მსუბუქი ხელჩანთით მშვიდად რომ ელოდებოდა ჩასხდომას. ჩვენი თვითმფრინავი გასვლას ცოტათი იგვიანებდა. ერთიორი სიტყვა გავცვალე თუ არა ჩემს თანამგზავრთან, აღმოჩნდა, რომ ისიც თბილისში მოდოდა, იენაში დაესრულებინა ერაზმუსის ერთსემესტრიანი სტუდენტური გაცვლითი პროგრამა, ეკონომიკას სწავლობდა, თელავიდან იყო. რა დამთხვევაა! წინა ჯერზე რომ ვიმგზავრე ბერლინიდან, მაშინაც ქართველ გოგონას დავემგზავრე, ისიც თელავიდან იყო წარმოშობით, ერაზმუსის პროგრამით იურიდიული ფაკლულტეტის მორიგი სემესტრი დაეხურა მასაც იენაში და საქართველოში ბრუნდებოდა. კარგა ხანს ვისაუბრე მაშინ მასთანაც სტამბოლის აეროპორტში, სანამ გაფრენის დრო მოგვიწევდა.

ორივემ, სალომემაც სოფომაც აფრენის წინ ჩუმად ილოცეს, რათა მშვიდობით ჩავფრენილიყავით დანიშნულების ადგილზე.

სტამბოლში ჩასული, ამჯერად ჩემს თანამგზავრს იმ იმედით დავემშვიდობე, რომ თვითმფრინავში ისევ ერთმანეთს შევხვდებოდით, მაგრამ თბილისის რეისი სავსე აღმოჩნდა და სტიუარდესამ წინასწარ დარეგისტრირებული ადგილების დაკავება გვთხოვა. ერთ თანამგზავრს, ფანჯარასთან მოკალათებულს, უკვე ეძინა. დავჯექი თუ არა, ცოტა ხანშივე ახალგაზრდა მამაკაცი მომიჯდა გვერდით, ალბათ 30 წლისაც არ იქნებოდა. მომიჯდა კი არა, უფრო სწორად დაღლილ- დაქანცული, უმძიმესი "ვაი დედა"- თი სკამზე დაეშვა. ერთი კი გავიხედე გვერდზე, რამე ხომ არ უჭირს- მეთქი, მაგრამ ჯანსაღი სხეულის პატრონი უნდა ყოფილიყო, არც ზედმეტი წონა ჰქონდა და საკმაოდ ახალგაზრდაც იყო მსოფლიო დარდისა და ვარამის სატარებლად, ამიტომ ეს მიზეზი გამოვრიცხე, სხვების ძიებას კი აზრი არ ჰქონდა, მასთან საინტერესო არაფერი იყო, თავადაც ჯიბიდან აიფონი ამოიღო, ყურსასმენები ყურებზე დაიდო და სკამს გახდილი პიჯაკივით გადაეფინა.

დანარჩენი მგზავრები ჯერ ისევ აგრძელებდნენ სალონში შემოსვლას. წინა რიგები ორ გერმანელმა წყვილმა და თინეიჯერ პოლონელებმა დაიკავეს. ხალისიანდ შეაგდეს თავიანთი ზურგჩანთები საბარგულში და იქვე სკამებზე მოიკალათეს.

თვითმფრინავი გასვლას აგვიანებდა. თურქულ კომპანიას, რომელიც თვითმფრინავის მეპატრონე იყო, დაგვიანების არც მიზეზი და რაც სავარაუდო ხამგრძლიობა ჩვენთვის არ უცნობებია. ერთი საათის დაგვიანებით ჩამოვფრინდით. საბაჟო საკონტროლო პუნქტი კეთილსინდისიერად აკეთებდა თავის საქმეს, რიგი ჩქარა მიდიოდა. რეისის დაგვიანებით გამოწვეულ ცუდ განწყობას მგზავრებს მებაჟეების მიერ საჩუქრად ღიმილით გადაცემული ნახევარ ლიტრიანი საფერავი უცებ უცვლიდა. რეგისტრაციაში გატარებული პირადობის მოწმობასთან ერთად იესოს, მარიამისა და ნინოს მინი ხატებით შემკულ მინის გამჭვირვალე კვადრატში მჯდომმა მებაჟემ, რა თქმა უნდა, მეც გამომიწოდა ტრადიციული ქართული ღვინით სავსე ნახევარლიტრიანი ბოთლი და კარგი დროის გატარება მისურვა; როგორც მამულიშვილს, თუ როგორც ტურისტს,- ეს უკვე ჩემი გადასაწყვეტი იყო.

და აი, რამოდენიმე წუთში ფეხი სამშობლო მიწას დავადგი, ღვინის ბოთლი მამაჩემს მივაწოდე ბარგის ნაწილთან ერთად და სახლის ბნელ გზას დავადექით.

შემდეგი  რამოდენიმე დღე ჩემთვის ყველაზე მნიშველოვანი ადამიანების ნახვას და მოსიყვარულებას მოვანდომე და აქაურობას შევერიე.

სიცხისა და გათანგულობის გამო ცოტა ხნით ბორჯომს მივაშურე. მანქანაში რამოდენიმე მგზავრის ცალმხრივი სატელეფონო ლაპარაკის უნებლიე მსმენელი გავხდი. არ დამითვლია, მაგრამ ყოველი ზარის საუბარში რამოდენიმეჯერ მეორდებოდნენ სიტყვები: „ რავი", „არვი", „აბარავი". ვეჭვობ, ვერც როგორც ორმხრივი საუბრის მონაწილეს, რაიმე გამეგო აღნიშნული დიალოგებიდან.

სოფელში ჩასვლისთანავე მეზობლის რძალმა შემოაღო ჭიშკარი. ათ წუთში უკვე ვიცოდი, ვინ მოკვდა, ვინ საზღვარგარეთ წავიდა, ვინაა ჩამოსული ქალაქიდან დასასვენებლად, რამდენი სახლი დაცარიელდა…

თემოს ძმა, გიორგი, მისთვის ცალკე აშენებულ სახლს ყიდის თურმე, მშობლებმა რომ აუშენეს, შენი სახლი გქონდეს ცალკეო. გიორგის სოფელში ცხოვრება არ უნდა, არც არასდროს უცხოვრია აქ, თავისი ცოლის ოჯახში ჩაესიძა. თემო კი მშობლების სახლში დაწვრიშვილდა და იქვე დარჩა. მათი და, ლელა, გათხოვდა. რამოდენიმეჯერ კარგა ხნითაც იყო ჩამოსული სოფელში, ამბობენ, ქმართან ჩხუბი მოსდიოდა და დედულეთში მორბოდაო. ქმარი ყოველთვის მალევე აკითხავდა და უკან მიჰყავდა ლელა, ძმის კარზე როდემდე უნდა იყოო. ლელას არც ამ სოფელში და არც სხვაგან სახლი არ აქვს, მშობლებს მისთვის არაფერი აუშენებიათ. ლელა სკოლის დამთავრებისთანავე გათხოვდა, კარგი ბიჭი იყო თურმე, ვინც ეძლეოდა და მშობლებიც დაეჩქარნენ.

ზურა და ხატია პალიკოს შვილები არიან. ხატია ადრე გაათხოვეს, ზურა მშობლებთან დარჩა. ზურას ორი ბიჭი ეყოლა და რადგან მეორე ბიჭისათვის ცალკე სახლი ვერ ააშენა, მამისეული სახლი გაუყვია ორ ნაწილად. თითქმის ისე, როგორც ევროპაშია, ერთ სახლში რამოდენიმე ოჯახი რომ ცხოვრობს იზოლირებულად, ცალკე შესასვლელით, ცალკე საპირფარეშოებით, საერთო ბაღით და საერთო ჭიშკრით. პალიკო წელს გაზაფხულზე გარდაცვლილა.

იზოს ოთხი გოგო და ერთი ბიჭი ჰყავს. მანაც დაათხოვა გოგოები. სახლ-კარი ბიჭს გადააწერა, მაგრამ შიგადაშიგ გოგოებიც სტუმრობენ ხოლმე იზოსა და მის ქმარს. იზოს ბიჭი უხასიათო ვინმე გამოდგა, თან ამ ცხოვრებასაც ვერ გაუგო ვერაფერი. ხშირად თავის დებსაც უმიზეზოდ ებუზღუნება.ამას წინათ სტუმრად მისული ანა ისეთ დღეში ჩააგდო, ლამის ბავშვიანად სახლიდან გარეთ გამოუძახა. მისი ნერვები შეპასუხებას ვერ იტანს. მერე უნდოდა ცოტა ხნით მარტო დარჩენილიყო მამისეულ სახლში სიმშვიდის დასაბრუნებლად, გამოდიოდა, რომ ანას თავის ბავშვთან ერთად მშობლების სახლი დროებით უნდა დაეტოვებინა, მანამ, სანამ შალვა დამშვიდდებოდა.

დედამისიც ძალიან სწუხს შალვას ნერვებზე, მაგრამ უფრო მეტად მის ქონებრივ მდგომარეობაზე. მამა-პაპის ტრადიციების გამგრძელებელი ეს ერთი ბიჭი ჰყავს და აბა სახლს ხომ არ დაუნაწევრებდა და დააქუცმაცებდა და გოგოებსაც დააწერდა თითო ოთახს საჯარო რეესტრში კანონით. თანამედროვე, ცივილიზებულ კანონებს იზო არ სცნობს, ის ტრადიციული ადამიანია, მორწმუნე ქრისტიანი და პენსიონერი, ისევე, როგორც მისი მეუღლე. მათ თავიანთი კუთვნილი მწირი ხანდაზმულობის პენსია საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ეხდებათ. ეს თანხა კი საკმარისი არაა იმისათვის, რომ მათ სახელმწიფო „იწამონ“.

თანამედროვე კანონის თანახმად შალვა მოძალადეა, შესაბამისად მოძალადეა იზოც.

საქართველოში არსებული სასაქონლო ფასებისა და თანამედროვე მასშტაბების მიხედვით სახელმწიფოც მოძალადეა, ის ადამიანებს აიძულებს დაიჯერონ ზღაპრები.

თბილისისკენ მომავალს, მორიგმა მძღოლმა, ჩემთვის უკვე ასე კარგად ნაცნობი არსებული ტრადიციული საზღვრები რუსების მობილური „სამშვიდობო“ საზღვრებივით ველურ ხახაში გადაუშვა და ახალი გამყოფი ხაზი გაავლო. მან მოახერხა ჩემი განცვიფრება ქართული თანამედროვე ეთნოპოპის ცინცხალი შედევრ-ტექსტებით, რომლებზეც პარალელური კი არა, „ნამდვილი ქართული კულტურა“ იმყნობა. ამონარიდს ამ სიმღერის ავტორ ელგუჯა უძილაურის ლექსიდან აქვე მოვიყვან და თავად განსაჯეთ:

„...კვლავ აღარ მოგიხმობ, ვით სატრფოს ქორბუდა,

ხეობებს არ შევძრავ მოთქმით და ძახილით,

არ მინდა სხვის მკლავზე ნაწოლი დიაცი,

არ მინდა სხვის ხელში დამჭკნარი ვარდები…"

(სიმღერა იხ. აქ https://www.youtube.com/watch?v=ATwepGWYzg0 )

სულ მიკვირდა, რატომ არის, რომ როგორც ევროპაში მაცხოვრებელ მეორე-მესამე, მაგრამ ჯერ ისევ ვერინტეგრირებულ თურქებთან, ისე ამასობაში ევროპაში "კარგადმოწყობილ“ უცხო „ენაათვისებულ“ ქართველებთანაც იშვიათობას არ წარმოადგენს სამშობლოდან იმპორტირებული თვალშისაცემად ახალგაზრდა საპატარძლოები. ამასთან, თუკი თურქები ევროპელი, „ადგილობრივი პატარძლის“ ან საცოლის მიერ მათი ენის არ-ცოდნას, როგორც მნიშვნელოვან ხელისშემშლელ ფაქტორს დიდი ოჯახის ფუნქციონირებისთვის ასახელებენ, ქართველი ბიჭებისა და კაცებისათვის წინა პლანზე ევროპელი გოგოების, როგორც სავარაუდო საპატრძლოდ „გაფუჭებულობა“ სახელდება. შესაბამისად სამშობლოში მაცხოვრებელ ქალებს ევროპული განათლება „აფუჭებს“.

სადღაც შუა გზაზე მძღოლმა წყლის დასალევად გააჩერა. მეც გადავედი და წყლის ასავსებად ცარიელი ბოთლებით ხელში მდგარ ორ ქალბატონს უკან ამოვუდექი. ქალები შვიდი მომაკვდინებელი ცოდვის დასახელების ერთად გახსენებას ცდილობდნენ და თვლიდნენ: ამპარტავნება, ავხორცობა, ნაყროვანება, მრისხანება, შური…

სასმელი წყლის სათავესთან გულგრილად მიმოფანტული ცარიელი პლასტმასის ბოთლები და გახრწნილი ნაგავი იქაურობას ტურისტისათვის საშინელ შესახედავს ხდიდა. 

ათ წუთზე უფრო სწრაფად მანქანაში დავბრუნდით და მგზავრობა გავაგრძელეთ. საგზაო ნიშნების მიხედვით ამოვიკითხე, რომ ბორჯომ- ბაკურიანის ეპარქიიდან სურამისა და ხაშურის ეპარქიაში გადავედით. 

ტურისტი თუ მამულიშვილი?!-არ ვიცი დავსვი თუ არა ეს კითხვა სათავეშივე სწორად.

ფორმა - ინტერნაციონალური, შინაარსი - ნაციონალური!... (ი.ბ. სტალინი) ანუ იქ, სადაც ფორმა შინაარსია!

იქ სადაც ფორმა შინაარსია,
თვით იესოც კი უძლური ხდება,
მეტაფორა ხომ მხოლოდ ფორმაა
სხვა შინაარსის გადმოსაცემად.

არავის უთქვამს ჯვრების აღმართვა
იქ, სადაც შრომა გვავალდებულებს,
ჩვენ უნდა ვზიდოთ ჯვარი ხატოვნად,
და არა ყველგან ჯვრები დავხატოთ.

უბიწოება მხოლოდ ფორმაა
ადამიანის განწყობილების,
უბიწოებას ვერ შეამოწმებ
ვერავითარი მოწყობილობით.

თქვენ ეძებთ ფორმებს იოლ ცხოვრების
„უბიწოების“ ფასში ნაყიდად
ქალიშვილები გამოამწკრივეთ
როგორ ხორცები აპკის საკიდად.

რატომ უქექავთ ვიპ-ებს გარდერობს
რატომ არ ჰკითხავთ, რა უდევთ თავში
რატომ არ ჰკითხავთ რა წაიკითხეს 
ყველაზე გრძელ და ლამაზი ღამით?!

ვის უვლებთ საზღვრებს ჩვენს ქვეყნის შიგნით?!
რატომ აშენებთ მაღალ ღობეებს?
რატომ არ გახდით ქალსაც მემკვიდრედ?
და აუმაღლებთ მას ცოდნის დონეს?

სად დაიკარგა ძველი განწყობა
ვეფხისტყაოსნით გამზითებისა
სად არის ქალი ცოდნის სალარო
შთამომავლობის გადარჩენისა.

რატომ ასწავლით დაგვა-დარეცხვას?
ხელსაქმეს ურჩევთ ტიტულის ნაცვლად?
ქმრის მორჩილებას თავში უტენით
ფეხების ბანა გგონიათ რაღაც!

მე გამიგია ექთნის დიპლომი
ექიმისაც და მეცნიერისაც,
არსად და არც ერთ ქვეყნის კუთხეში
ხელობა „ცოლი“ არა მსმენია!

რატომ ზრდით შვილებს ცოლებად, ქმრებად?!
ეს ხომ ინსტინქტად მოცემულია?!
გაზარდეთ ბავშვი ადამიანად,
ის ხომ ღვთის ხატად ბოძებულია.

რატომ უსმენენ ახლაც თქვენს ჰიტებს
თქვენი შვილები სხვა თაობისა,
რად არ მიეცით ახალი ტონი,
არ დაანებეთ მათ სხვა მუსიკა?!

რისთვის დასაჯეთ და აიძულეთ
მათაც, როგორც თქვენ ისე ეცხოვრათ,
და ისევ ძველი შეუწყეთ ფონი
მათ ლაპარაკს და იმათ მუსიკას?!

გადაათრიეთ თვენი საზღვრები
თქვენივე ქვეყნის საზღვრების გარეთ,
კაბისქვეშ ქალებს კი ნუ უყურებთ,
ნუ ეძებთ სახლში მტრებს და ავ თვალებს!

რისთვის ამოწმებთ ვინ ვისთან იწვა?
საზღვრებთან თქვენი იხილეთ მიწა,
გადაამოწმეთ თქვენი საზღვრების
რუკა და თქვენი სამშობლო-მიწა!

იქ სადაც ფორმა შინაარსია,
თვით იესოც კი უძლური ხდება,
მეტაფორა ხომ მხოლოდ ფორმაა
სხვა შინაარსის გადმოსაცემად.

არავის უთქვამს ჯვრების აღმართვა
იქ, სადაც შრომა გვავალდებულებს,
ჩვენ უნდა ვზიდოთ ჯვარი ხატოვნად,
ჯვარი არაფერს გვავალდებულებს.

უბიწოება მხოლოდ ფორმაა
ადამიანის განწყობილების,
უბიწოებას ვერ შეამოწმებ
ვერანაირი მოწყობილობით!

პოპ მუსიკა, როგორც რუსიფიცირების საშუალება საქართველოში

ტეგები: პიჯინ (Pidgin)-ენა, მასების რუსიფიცირება პოპ-კულტურის საშუალებით, ხელოვნება, მედია.

ამ პოსტში საქართველოში უახლესი დროის რუსიფიცირების ერთ-ერთ საინტერესო ფენომენს, პოპ-მუსიკის საშუალებით რუსული ენის გავრცელებას მინდა შევეხო, რომლის შესახებ ჯერ არც ერთი გამოკვლევა არ დაწერილა. ბაზისად გამოვიყენე ეკატერინა კარელინას ქვემოთ მოყვანილი ნაშრომი.

გამოკვლევები საქართველოს რუსიფიცრების შესახებ არ არსეობს არც სხვა სფეროებში, როგორიცაა, ფილმი, თეატრი, მიუხედავად არსებული მრავალრიცხოვანი წყაროებისა, რაც მნიშვნელოვან საკვლევ ობიექტს წარმოადგენენ.

მუსიკათმცოდნე ეკატერინა კარელინას გამოკვლევა ყოფილი ავტონომიური საბჭოთა რესპუბლიკის, ტუვის მუსიკალური ტრადიციის შესახებ აჩვენებს არა მხოლოდ მკაფიო სურათს ტრადიციული რეგიონალური მუსიკალური კულტურის შესახებ, რომლებიც მონღოლეთის ამ განაპირა ადგილას მდებარეობს, არამედ ამავდროულად ზოგიერთი საბჭოთა კულტურული უწყების აგებულებასაც.

იმისათვის, რათა მუსიკა საბჭოთა წარმოდგენების მიხედვით მასებისათვის ხელმისაწვდომი და გასაგებიც ყოფილიყო, 1960 წლიდან ტუვაში პროფკავშირების ხელშეწყობით  კულტურის სასახლის მშენებლობა დაიწყო. შენობის მნიშვნელობა იქიდანაც  სჩანს, რომ ხელოვნებისა და კულტურის საორგანიზაციო კომიტეტის მმართველად უმეტესწილად საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის რეგიონალური თავმჯდომარე სახელდებოდა. კულტურული წარმოდგენები ტარდებოდა არა მხოლოდ ამისათვის განკუთვნილ შენობებში, არამედ ქვეყნის მასშტაბით ხშირად უშუალოდ მუშებისა და გლეხების სამუშაო ადგილებზეც ხდებოდა ამ წარმოდგენების გამართვა. ეს პრაქტიკა (ჩვეულება) გახდა მთელი საბჭოთა კავშირის მასშტაბით კულტურული პროპაგანდის მუდმივი და წარმატებული ნაწილი.

პარტიის მითითებების თანახმად, ტუვის ფილარმონიის  რეპერტუარში უნდა ყოფილიყო ხალხური, საავტორო და საბჭოთა იდეოლოგიის მატარებელი სიმღერები, აგრეთვე საბჭოთა კავშირის სხვა ხალხთა  და ასევე სხვა დამეგობრებული სოციალისტური ქვეყნების ხალხთა სიმღერები ეს მოცემულობა დიდი ალბათობით ვრცელდებოდა სხვა რესპუბლიკების დედაქალაქებზეც.

1970-იანი  და განსაკუთრებით 80-იან წლებიდან, პერესტროიკის დადგომასთან ერთად, საბჭოთა კავშირში დაიწყო ვოკალურ-ინსტრუმენტალური ანსამბლების, (შემოკლებით ვია) აყვავება. ასეთი განვითარების გამომწვევი მიზეზი და ამოსავალი წერტილი მუსიკალური მიმართულების ახალი სტილი იყო, რომელიც ადრეული 1960-იანი წლებიდან, განსაკუთრებით ბიტლზის სახით, უდიდეს გავლენას ახდენდა დასავლეთის მუსიკალური კულტურაზე. ამდენად ეს მუსიკალური კულტურა სხვადასხვა გზების საშუალებით ჟონავდა საბჭოთა კავშირში და აღაფრთოვანებდა ახალგაზრდებს იქაც ისევე, როგორც მსოფლიოს სხვა ადგილებში.

ასეთმა განვითარებამ საბჭოთა მმართველობა ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა, რადგან მთელი ერთი თაობის არა მარტო მუსიკალურ გემოვნება, არამედ აზროვნებაცა და ქცევაც ამ შთაბეჭდილების ქვეშ მოექცა. იმისათვის რათა ამ იმპულსების კანალიზება და მართვა გამხდარიყო შესაძლებელი, არსებულ ხელოვანთა და მომღერალთა ჯგუფების გვერდით დაიწყო ვოკალურ-ინსტრუმენტალური ანსამბლების ჩამოყალიბება და განთავსება. ეს პროცესი შეუქცევადი იყო, რადგან დამოუკიდებელი ვია-ჯგუფები ზოგ შემთხვევაში სახელმწიფოს ჩარევის გარეშეც ყალიბდებოდნენ. საბჭოთა კულტურას დაქვემდებარებულ ვია ჯგუფებისათვის კი მუსიკასა და ტექსტს უმეტესად მწერალთა და კომპოზიტორთა კავშირის წევრები წერდნენ. რეპერტუარი ძალიან ფართოდ იყო და გაჯერებული თემებით, როგორიცაა, სიყვარული, ოჯახი, ახალგაზრდა ადამიანების შინაგანი კონფლიქტები, პატრიოტული თემებიც არ იყო იშვიათობა. მუსიკალური მიმართულება ჭრელი იყო: როკი, პოპი, დისკო, ხალხური და ჯაზი. მსახიობები და ხელმძღვანელები ხშირად განათლებას იღებდნენ მოსკოვსა და ლენინგრადში, გამოცდილ მასწავლებლებთან. იმისათვის, რათა რეპერტუარი წარმატებით დადგმულიყო სცენაზე, საჭირო იყო ხელოვანთა საბჭოს, ხუდსოვეტის (h’udozestvennyj sovet) ოფიციალური თანხმობა. ამ ჯგუფების რეპერტუარში იყო არა მხოლოდ საბჭოთა წარმომავლობის სიმღერები, არამედ ხშირად აგრეთვე ცნობილი ნაწარმოებები დასავლეთიდანაც. სიმღერების მელოდიები ზოგჯერ ოდნავ იცვლებოდა, ზოგჯერ კი ისევე სრულდებოდა, როგორც ორიგინალი, მაგრამ არავინ წუხებოდა ამ უსამართლობის გამო, მისი ჩვენებისათვის სცენაზე, როგორც წმინდა საბჭოთა ხელოვნებისა. 1980-იან წლებში მარტო ტუვაში სხვა ხელოვანთა კოლექტივების გვერდით კიდევ 72 ვია-ჯგუფი არსებობდა.

როგორც ზემოთქმულიდან სჩანს, საბჭოთა მუსიკალური სცენა გარედან მიღებულ ახალ იმპულსებს რთავდა უკვე არსებულ მუსიკალურ მიმართულებებში. ამდენად შესაძლებელი იყო, მაგალითად მუსიკალური თეატრის ჟანრში დადგმულიყო ერთიდაიგივე ნაწარმოები, როგორც როკ-ოპერა, როკ-ბალადა, ან როგორც მიუზიკლი. ეს მეთოდი მთელი ქვეყნის მასშტაბით იქნა გავრცელებული. რადგან საზღვარი მუსიკალური თეატრის ჟანრის შიგნით პარტიის მითითებების მიხედვით არ იყო მკაცრად გავლებული, შესაძლო იყო, მაგალითად გამოცხადებული როკ-ოპერის ნაცვლად საბოლოოდ მიუზიკლი გამოსულიყო. ნაწარმოებს უნდა ჰქონოდა ამ კონკრეტული ხალხისათვის დამახასიათებელი ნიშნები, საუკეთესო ვარიანტში კი- შემკული ყოფილიყო  ელემენტებით საკუთარი ფოლკლორიდან. წაროდგენის დადგმისას ორიენტაცია უნდა ყოფილიყო ზღაპრებზე, ლეგენდებზე და ხალხის ყოველდღიურ ცხოვრებაზე.

ქვეყნის მასშტაბით ცნობილი პირველი ქართული ვია-ჯგუფი, ასევე ცნობილი, როგორც ამ ჟანრის დედა, გუნდი ორერა (დაარსდა 1958 წ.) გამოდიოდა საქართველოს საზღვრებს გარეთ და მღეროდა არც თუ იშვიათად სიმღერებს, რომელთა ტექსტებიც ნახევრად რუსულ და ნახევრად ქართულ ენაზე იყო, როგორც სიმბოლო რუსულ-ქართული მეგობრობისა და სიყვარულისა. 1970 წელს დიდი ძალისხმევით იქნა გადაღებული ფილმი ამ ჯგუფის ავსტრალიაში მოგზაურობის შესახებ, სადაც სიმღერები ქართულ და რუსულ ენაზე ერთმანეთს ცვლიდნენ. ეს ფილმი დოკუმენტური და მხატვრული  ფილმის ერთგვარი შერევაა, ექსპერიმენტი, დოკუ-სოპის ადრეული ფორმა. ჯგუფ ორერას სამარკო ნიშნად მოგვიანებით კი იქცა - ერთიდაიგივე სიმღერაში რიგრიგობით, რუსულ და ქართულ ენაზე სტროფების მონაცვლეობა, სიმღერები, რომლებშიც ხშირად ნამღერი ტექსტის ყოველი სტროფი ორივე ენაზე გაისმოდა.

უკვე 1968 წლისათვის შეიქმნა ახალი ვია-ჯგუფი, ივერია. მისი რამოდენიმე სიმღერა ერთბაშად ჰიტად გადაიქცა. ქართული ვია-კულტურის მწევერვალს როკ-ბალადა, „ჩხიკვთა ქორწილი“, რუსულად „svad’ba soek“ წარმოადგენს.

ნაწარმოების მთავარი მოტივი (თემა) ტყის ჩიტების ქორწილია. როკ-ოპერისათვის მუსიკა 80-იანი წლების დასაწყისში ალექსანდრე ბასილაიამ  დაწერა. ნაწარმოებში  სატირული ფორმით მოთხრობილია ორი ტყის ჩიტის სიყვარულის ამბავი, რომელთა ცხოვრება ძალიან ჰგავს ადამიანებისას. საინტერესოა, რომ ამ სიმღერებში ბევრი ბარბარიზმები (სხვა ენიდან შემოტანილი სიტყვები, რომელთა გადმოცემა საკუთარი ენითაცაა შესაძლებელი, ხშირ შემთხვევაში მათ ლექსიკური ღირებულება პირდაპირ ემთხვევა საკუთარ ენაში არსებული სიტყვების ლექსიკურ ღირებულებას) ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე შემოდიან ენაში და ზოგიერთი მსახიობის ენა განსაკუთრებით მდაბიო ხდება. აქ აღარ ხდება სტროფიდან სტროფამდე ენის დიფერენციაცია: ჯერ რუსული, შემდეგ ქართული, ან პირიქით, არამედ იქმნება როგორც სჩანს, სპონტანური ნაზავი ორივე ენისა და ამ ნაზავის ცელებრირება (ზეიმი) ხდება მთელი ქორწილის განმავლობაში. მომღერლები იყენებენ დიდ ნაწილად ერთგვარ პიჯინ-ენას, რომელსაც თან ახლავს თბილისის ქვედა ფენებისათვის დამახასიათებელი მიმიკები და სხვა უტყვი ნიშნები. ამ ქუჩური ენით ისინი გადადიან ყოველგვარი ენის ნორმების ზღვარს. განსაკუთებით აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ეს ენა დამატებით გაჯერებულია თბილისური ჟარგონის ელემენტებით, რაც საერთოდ შორდება საზოგადოებაში  გამეფებულ ყოველგვარ ნორმასა და კონვენციას.

მიუზიკლი უაღრესად პოპულარული გახდა და დიდ წარმატებასაც მიაღწია. ის ყოველი ასაკის ქართველისათვის გახდა მისაღები, უპირველესად თავისი სატირული ქვეტონის გამო, რომელიც საზოგადოებაში გამეფებული კონსერვატული ფენის წარმოდგენების წინააღმდეგ იყო მიმართული. ნაწარმოები იქცა მაყურებელთა მაგნიტად წლობის განმავობაში. 

ენათმეცნიერული თვალსაზრისიდან გამომდინარე აქ საინტერესოა შემდეგი ასპექტები:

1.პირველად იქნა გარღვეული საზღვარი ქართულ სასაუბრო ენასა და თბილისურ სუბ-კულტურას შორის. ამით აქამდე გაპამპულებული ჟარგონი გარკვეულ ნიშნულამდე იქნა მიღებული საზოგადოებაში. თბილისის მოზარდთა სლენგიდან სასაუბრო ენაში შეთვისებულ იქნა სიტყვები. მკაცრი საზღვარი რუსულ და ქართულ სასაუბრო ენებს შორის გაქრა, რაც ასევე დღემდე არსებულ რეალობასაც შეეფერება. 

2. აქამდე საერთოდ არაა გამოკვეთილი, არამცთუ ძირიანად გამოკვლეული რუსული ფონეტიკის გავლენა ქართული ფონეტიკის განვითარებაზე. არა მხოლოდ „ჩხიკვთა ქორწილი“, არამედ საზოგადოდ მასმედის საშუალებების გავრცელებამ, როგორიცაა რადიო და ტელევიზიამ, შეცვალა ქართული ენის გამოთქმა. თუკი 70-იან წლებამდე ქართული ენა ერთგვაროვანი ინტონაციით გამოირჩეოდა, ამ დროიდან უკვე რუსული ენის ფართო გავრცელებითა და მისი ქართულ ენაზე გავლენის წყალობით იგი შეიცვალა. 90-იანი წლებიდან კი ამ ახალმა ტონმა მედიაშიც თამამად დაიმკვიდრა ადგილი და გახდა ქართული სტანდარტული ენის შემადგენელი ნაწილი.

გამოყენებული ლიტერატურა

Karelina, Ekaterina (2009): Istorija tuvinskoj muzyki ot padenija dinastii Zin i do naših dnej [Geschichte Musik von Tuva  vom Fall Zin – Dynastie bis unserer Tage]. Moskva, S. 247f.

Razzakov, Fedor: Žizn’ zamečatel’nyh vremen. 1970-1974 gg [Leben bemerkenswerter Zeiten. 1970-1974 Jahre]. Moskva 2004.

Troickij, Artem: Rok v sojuze: 60-e, 70-e, 80-e,..[Rock in UdSSR: 60-er, 70-er, 80-er,…]. Moskva 1991.

kharthuli erownuli filmografia [Georgische Nationale Filmografie] (2007): filmebi [Filme]: O: Orera, polnyj vpered [Orera, vorwärts, mit vollem Gang!]! <http://www.geocinema.ge/ge/index.php?filmi=668>. Rech. 2014-12-09.

Svad’ba soek [Hochzeit der Eichelhäher], aufgeführt von VIA Iweria. Verfilmung für Staatsfernseher und Radio UDSSR erfolgte durch kunstschaffen Verein Ėkran in Zusammenarbeit mit georgischem Fernsehen im Jahre 1984.  <http://www.youtube.com/watch?v=th_58raqJlw>. Rech. 2014-12-09.

გადაყრილი წიგნების შურისძიება

ოფიციალური ვერსიით, 1783 წელს რუსეთთან საქართველოს შეერთებით, საქართველომ გარეშე მტრები დააშოშმინა და ცოტაც ამოისუნთქა, მაგრამ სწორედ აქ დაიწყო ქვეყნის მიზანმიმართული განადგურება. რუსეთის იმპერიამ აამოქმედა სხვადასხვაგვარი იარაღები საქართველოს აწ უკვე გუბერნიებად მყოფი ერთეულების სავარაუდოდ ერთიან სახელმწიფოდ განვითარების წინააღმდეგ. დაიწყო ქვეყანაში არსებული განათლებისა და კულტურის სისტემატური წაშლა, ან გადაწერა და ჩანაცვლება რუსული იმპერიალისტური კულტურით, რუსულ ენაზე.

ამჯერად ისტორიაში ნახტომს გავაკეთებ და პირდაპირ მე-20 საუკუნის 80-იან წლებში გადავინაცვლებ, როდესაც საქართველოს საგანმანათლებლო სისტემის დაშლა დაიწყო.

დიახ, ეს მოხდა 80-იანი წლების ბოლოს, და არა 90-იანი წლების დასაწყისში, საბჭოთა კავშირის დაშლასთან ერთად. სამწუხაროდ ჩემს ხელთ არ არსებობს რაიმე დოკუმენტი, ბრძანებულება მაშინდელი განათლების სისტემისა, რომლის დამოწმებასაც მე აქ შევძლებდი. თუმცა მე მაქვს მოგონებები, ხოლო იქ, სადაც არ არსებობს დოკუმენტები, შეიძლება დავიხმაროთ მაგალითად სუბიექტური მეხსიერებაც. ცივილიზებული მსოფლიოს ისტორიოგრაფია კარგა ხანია იყენებს თვითმხილველთა მონათხრობებს, როგორც ისტორიულ წყაროს.

80-იანი წლების ბოლოს საქართველოს სკოლებმა, უფრო სწორედ ცალკეული სკოლის დირექტორებმა, კოლეგ მასწავლებლებთან შეთანხმებით, ზოგ შემთხვევაში კი სავარაუდოდ თვითნებურადაც, გადაწყვიტეს ე.წ. „სასკოლო რეფორმის“ ჩატარება. ამ „რეფორმის“ მიხედვით სწავლის პროცესი უნდა მოწყობილიყო ისე, როგორც ეს „უცხოეთში“ იყო. მათ იცოდნენ, რომ იქ არსებობდნენ სხვადასხვა პროფილისა და დასპეციალების კოლეჯები, გიმნაზიები.

ამ პროცესს თან დაერთო პროფესიული სასწავლებლების (ე.წ. პროფი) გაუქმება, რომლებიც სუსტი აკადემიური მოსწრების მოსწავლეებს სასკოლო პროგრამის პარალელურად რომელიმე ხელობას ასწავლიდნენ და ასპეციალებდნენ.

არავის უნდოდა იქ წასვლა, თუმცა სურვილი ამ შემთხევაში არავითარ როლს არ თამაშობდა შემდგომი მოვლენების განვითარებაში. აკადემიური მოსწრება (და ქრთამიც) წყვეტდა ფაქტს, თუ ვინ მოხვდებოდა ამ პროფებში გადასანაწილებელთა „შავ სიაში“ ან გააგრძელებდა თუ არა მოსწავლე საშუალო საგანმამათლებლო სკოლაში სიარულს.

ეს პროფის მოსწავლეთა კონტიგენტი ავსებდა შემდგომ მომავალში ქარხანა-ფაბრიკებისთვის დასპეციალებულ მუშა-ხელთა რიგებს, ან პროფესიის მიხედვით - სხვადასხვა სახელოსნო დაწესებულებას. პროფ.სასწავლებელი ნებისმიერი ახალგაზრდა ადამიანისათვის პრაქტიკულად წყევლას წარმოადგენდა. ის განსაზღვრავდა მოზარდთა შემდგომ მომავალს, გაამწესებდნენ თუ არა მას (პრაქტიკულად უკვე იძულებით)ქარხნის მუშად ან ხელოსნად, თუ ექნებოდა მას საშუალო სკოლის განათლების ატესტატი, რაც პირდაპირ იმაზე მიუთითებდა, რომ მისი აკადემიური მოსწრების მიხედვით მან შეძლო და „აიცილა“ პროფში „გადაგდება“ და სავარაუდოდ სადმე უკეთეს ადგილზე დაიწყებდა მუშაობას. რა თქმა უნდა სუსტი აკადემიური მოსწრების მქონე მოსწავლეთათვის უმაღლესი განათლების კარიერის შანსი მისი საგნობრივი ცოდნის დაბალ შეფასებებს უკვე კარგა ხანია გადაეწყვიტათ,

მაგრამ არც მთლად ასე იდგა საკითხი. საქმე კი იმაში გახლდათ, რომ თუკი მოსწავლეს პროტექტორი გამოუჩნდებოდა და ის როგორმე ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლაში დარჩებოდა, შემდგომ ასევე პროტექტორების საშუალებით მას შეეძლო „უმაღლესი განათლების“ მიღებაც. პროფსასწავლებლიდანაც შეეძლო მოსწავლეს უმაღლესი განათლების საფეხურზე გადაენაცვლა, მაგრამ შანსი იმისა, რომ პროფის მოსწავლე უმაღლეს სასწავლებელში ჩაბარებას შეძლებდა, ასე ერთი-ორად მცირდებოდა, რადგან დრო და ენერგია, რომელიც მას უმაღლესი განათლების მისაღები გამოცდების მოსამზადებლად სჭირდებოდა, ძალაუნებურად უნდა დაეთმო პროფესიული საქმიანობის შესასწავლად. თანაც პროფესიულ სასწავლებლებში ზოგადსაგანმანათლებლო საგნების სწავლების დონე შესამჩნევად ჩამორჩებოდა საშუალო სასკოლო ზოგადსაგანმანათლებლო საგნების სწავლების დონეს და კიდევ, ეს პრესტიჟის საკითხიც იყო.

ამასთან არსებობდა იძულებითი კვოტა (გარკვეული რაოდენობის მოსწავლეთა სავალდებულო გადაგზავნა), თუ რამდენი მოსწავლე უნდა გაგზავნილიყო პროფესიულ სასწავლებელში, რადგან იქ ხალისით არავინ მიდიოდა. 80-იანი წლების ბოლოს კი ისე შესუსტდა სახელმწიფო საგანმანათლებლო ზედამხედველობის კონტროლი, რომ 1989 წლიდან პროფში აღარავინ „წაუყვანიათ“.

სწორედ ამ დროისათვის დაიწყო სკოლებში ზემოთ აღწერილი გაურკვეველი რეფორმები. ჩემის დაკვირვებით არ არსებობდა ერთიანი კონცეპტი (გეგმა), რის მიხედვითაც იგი გატარდებოდა. შესაბამისად მას შეიძლება „ყურმოკრული(ს) რეფორმაც“ ეწოდოს. ზოგიერთმა სკოლამ გიმნაზია დაირქვა. ცალკეულ კლასებს შეეძლოთ აერჩიათ ჰუმანიტარული ან ტექნიკური დასპეციალება, რის შედეგად ჰუმანიტარული კლასის მოსწავლეებს აღარ ესწავლებოდათ ე.წ. „ტექნიკური საგნები“ და რის გამოც თაობებს უკვე აღარ მიეწოდებოდათ ფუნდამენტალური, სასიცოცხლო მნიშვნელობის ცოდნა მათემატიკაში, ბიოლოგიაში, ფიზიკასა და ქიმიაში.

ზუსტად აღარ მახსოვს დეტალებში, თუ როგორ წერიმართა ეს თვითმარქვია „განათლების რეფორმა“ 80-იანი წლების ბოლოს საქართველოს სკოლებში, მაგრამ დაზუსტებით შემიძლია ვთქვა, რომ იმ მოსწავლეთაგან, რომელთაც მე ვიცნობდი და რომლებიც მაშინდელი ამ „რეფორმის“ მიერ „დასავლური ნორმების“ მიხედვით „დასაკვალიანებელი“ ობიექტები იყვნენ, სამწუხაროდ ცხოვრების საბურთაო ობიექტებადაც გადაიქცნენ. ეს განსაკუთრებით საგრძნობი გახდა ჩემზე რამოდენიმე წლით პატარა მოსწავლეებთან.

განსაკუთრებით თვალშისაცემი გახდა ის ფაქტი, რომ ისინი საზოგადოდ, აზროვნებაშიც უკვე საკმაოდ ჩამორჩებოდნენ. ამ თაობამ (თითქოს)სხვა (ცრუ)ფასეულობათა სისტემა შექმნა. სავალალო შედეგი კი ამ „რეფორმირებული განათლებისა“ არის ის, რომ მათ დღეს არ იციან ანგარიში, ვერ გამოჰყავთ რიცხვის პროცენტი, არ აქვთ უნარი განსაჯონ და შეაფარდონ არა მხოლოდ მათემატიკური რიცხვები, არამედ ცხოვრებისეული სიტუაციები და წარმოიდგინონ საზოგადოდ მასშტაბები.

ეს კონკრეტული რეფორმა მე აქ უბრალო თვალსაჩინოებისთვის მოვიყვანე. ეს და ამტიპის (ცრუ)რეფორმები ერთდროულად არის სიმბოლოც, მიზეზიცა და შედეგიც ქვეყნის დღევანდელი განათლების სისტემის მდგომარეობისა, ქვეყანაში არსებული ზოგადი სურათისა.

ამ ყოველივეს კი ღრმა ფესვები აქვს, რასაც წინ უძღოდა საბჭოთა კავშირის განათლების პოლიტიკა ერთის მხრივ, თავად „უფროს-ძმა“ - რუსეთის ფედერაციაში და მეორეს მხრივ „უმცროს-ძმა“- სხვა დანარჩენ და განაპირა საბჭოთა რესპუბლიკებში.

გასაბჭოებასთან ერთად ნელ-ნელა და სისტემატურად დაიწყო ბიბლიოთეკების წმენდა და „მავნე“, ანტიბოლშევიკურ ლიტერატურას დაუნდობელი ბრძოლა გამოეცხადა. თავისუფალი იდეების მატარებელი წიგნები გახდნენ საბჭოთა სახელმწიფოს მტერი ნომერი 1.

წიგნების ბეჭდვის პრეროგატივა (უპირატესობა) მიეცათ მხოლოდ სახელმწიფო კონტროლს დაქვემდებარებულ უწყებებს. აქაც დაიწყო გამოსაცემი წიგნების სელექცია (გადარჩევა). ამუშავდა ცენზურა (გამაკონტროლებელი უწყება). ამავდროულად წიგნებს „დაედო ფასი“, ისინი რეალურადაც გაძვირდნენ, შესაბამისად წიგნების „ფლობა“ გახდა პრიორიტეტი და ეს ყოველივე გადაიქცა სიმდიდრის მაჩვენებელად, როგორც სიტყვასიტყვით, ასევე გადატანით მნიშვნელობთაც. ერთი სიტყვით განათლება „დარეგულირდა“ პარტიისა და საბჭოების მიერ. საგნობრივი და დარგობრივი ლიტერატურის გამოცემა მასიურად რუსულ ენაზე მიმდინარეობდა. მშობლიურ ენაზე ლიტერატურა გამოიცემოდა მხოლოდ აქა-იქა, შემცირებულად, შეზღუდულად.

დაიწყო ახლად გამომცხვარი ელიტის მიერ ძვირადღირებული წიგნების თარო-ფასად-კედლებით ოჯახებისა და სახლის შიდა მოწყობილობის შემკობა.

განათლება, თუმცაღა გაკონტროლებულ-გადარჩეული შეიქნა ძვირადღირებული და ამდენად მხოლოდ ცალკეული ადამიანებისათვის ხელმისაწვდომი. საზოგადოდ კი იგი მაინც ყველასთვის ფრაგმენტული გახდა.

რამოდენიმე წლის წინ ჩეხოვის მოთხრობათა კრებული დამჭირდა და ბუკინისტებში მოვიძიე ერთი ძველი, 50-იან წლებში გამოცემული ეგზემპლარი. ჩემი ვარაუდი დადასტურდა. საბჭოთა გოსიზდატის (Gosudarstvennoe izdatel`stvo= სახელმწიფო გამომცემლობა) მიერ გამოცემული კრებული ღირდა 25 რუბლი. თუკი გავითვალისწინებთ იმას, რომ საბჭოთა დაწესებულების მოსამსახურის საშუალო ხელფასი მაშინ 100 მანეთსაც (საბჭოთა რუბლს) ვერ აჭარბებდა, ჩვენ შევძლებთ წარმოვიდგინოთ წიგნის ხელმისაწვდომობისა და მისი გავრცელების შესაძლებლობები, უფრო სწორად კი - საბჭოთა ადამიანის მასთან გაუცხოების მასშტაბები.

ამდენად მდიდარი ბიბლიოთეკა გადაიქცა ერთგვარ (ცალკეულ) შემთხვევა-ძეგლად, რომელიც დადგმულ იქნა განათლებისთვის. რადგანაც ძეგლი რაიმეს უკვდავსაყოფად იდგმება, ეს იმას ნიშნავს, რომ ის რაღაც უკვე მკვდარია. სწორედ ისევე, როგორც თავის დროზე დედაენის ძეგლი დაიდგა დედაენის ბაღში, თბილისში. აქაც, როცა ენას ძეგლს უდგამ, ის უნდა გაიხსენო, მას პატივი უნდა სცე, როგორც ძეგლს, რომელიც უკვე სტატიკურ ფორმაშია განსხეულებული. პრაქტიკულად, რეალურად ის უკვე მკვდარია.

რა ხდება დღეს, რა მდგომარეობაა წიგნებთან და ბიბლიოთეკებთან მიმართებაში? საბჭოთა კავშირისაგან განცალკევების შემდგომ, ბოლო 20 წლის განმავლობაში საქართველოს არ ჰქონია ფუფუნება, შეევსო უდიდესი დეფიციტი წიგნებისა, ლიტერატურისა, განათლებისა. ბიბლიოთეკების მაგიერ ფინანსდებოდნენ რელიგიური ინსტიტუციები, შენდებოდა ეკლესიები.

უფროსებისა და ბავშვების თავისუფალი დროის გასატარებელ ადგილად გადაიქცა რელიგიური დაწესებულება, სადაც ეს უკანასკნელნი ნაწილობრივ სტიქაროსნებადაც  მოღვაწეობენ. სწორედ აქ გაივლო მკვეთრი ხაზი, მოხდა სქესთა და სოციალური გაყოფა. ბიჭუნებს, ჯერ ისევ ბავშვებს მიეცათ რიტუალებში თანამონაწილეობის უფლება, ისინი (დამსწრე) საზოგადოების ყურადღების ცენტრში აღმოჩნდენენ, როგორც „მნიშვნელოვანი საქმის“ მსახურები.

შეძლებულ ოჯახებმა კარგა ხანია შეიგრძნეს განათლების აუცილებლობა, მათი შვილები წიგნებს უსხედან, ხოლო საზოგადოების დუხჭირი ნაწილი ცდილობს ეს მიუწვდომელი პრიორიტეტი ეკლესიასთან თანამშრომლობით აინაზღიროს.

არადა ბავშვები, განურჩევლად სოციალური მიკუთვნებულობისა, უნდა ისხდნენ წიგნებთან, ჰქონდეთ სრულფასოვანი განათლების საშუალება და პარალელურად  დაკავებულნი იყვნენ სპორტით, სხვადასხვა ფიზიკური აქტივობებით.

სწორედ აქ იკვეთება საზოგადოების ფენებად გახლეჩის თვალსაჩინო ტენდენციები.

არც სააკაშვილის მმართველობას ჰქონდა გასიგრძეგანებული ბიბლიოთეკების მნიშვნელობა. სწორედ მის დროს მოხდა რაიონებში მასიურად ბიბლიოთეკების დახურვა და გაუქმება. ეს ბოლშევიკების მიერ წიგნების წმენდაზე უარესი ღონისძიება იყო. ფსევდო-საგანმანათლებლო პროექტებმა, როგორიცაა წიგნების მედიათეკებით ჩანაცვლება, წიგნიერების დეფიციტის ახალ-ახალი ადგილები გააჩინა ამ გაუქმებული ბიბლიოთეკების ადგილებზე.

ბიბლიოთეკა „შეთქმულების“ ადგილად გადაიქცა, რადგან გარკვეული (სოციალური)ფენა მოქალაქეებისა ახლა უკვე საბოლოოდ გაუცხოვდა წიგნთან მიმართებაში.

მხოლოდ ბეჭდური მედია ქმნის დისკურსს ამა თუ იმ საკითხზე. ამაზე ცივილიზებული სამყარო კარგა ხანია შეთანხმდა.

წიგნები თავმოყრილია დედაქალაქში. რაიონებში ბიბლიოთეკები თითქმის აღარ არსებობს. ამის საკომპენსაციოდ ახლად აშენებული პრეზიდენტის ბიბლიოთეკა ვერ გამოდგება. მით უმეტეს, რომ იქ მოთავსებული ლიტერატურის უმეტესობა ან ინგლისურ ენაზეა, ან რუსულად. ქართულად ენაზე ხეირიანი საგნობრივი ლიტერატურა არ არსებობს, ზოგიერთი მიზეზი ზემოთ ჩამოვთვალე. სწორედ ამიტომ

ყველაზე წინ ახლა ბიბლიოთეკების რაიონებში ამოქმედების საკითხი დგას.

სანამ ხალხი მივა წიგნებთან და მათ დაწვავენ, წიგნები უნდა „მივიდნენ“ ხალხთან.

ამის შედეგად, საქართველოში, სამწუხაროდ არ არსებობს არც ტექნიკური და აღარც საგნობრივი, დარგობრივი განათლება. ისევ ჩაკვდა ინიციატივები ევროპულ კოოპერაციებთან ხელობის შესწავლის საქმეში.

წარსულის გაიდეალება სამწუხაროდ გაუაზრებლად ხდება. ქვეყანა უკვე ვეღარ „აშენდება“ ქარხნების აშენებით, რადგან ქარხანა შეუქცევად ზიანს აყენებს და აბინძურებს გარემოს. ძველებური, საბჭოური ტიპის ქარხნებში ლამის ავტომატიზირებული, გაუნათლებელი მოქალაქე მუშობდა. ამ ტიპის სამუშაოს საზღვარგარეთ უკვე კარგა ხანია რობოტები ასრულებენ, მექანიზირებული ფორმით. დასავლეთ ევროპის ქვეყნების მაგალითები რომ დავიმოწმო, ქარხნები მათ უკვე 2000-იანი წლების დასაწყისში ჯერ აღმოსავლეთ ევროპაში გადაიტანეს იაფი მუშა-ხელის გამო, შემდგომ კი სულ რამოდენიმე წელიწადში ისინი ჩინეთში გადაანაცვლეს. საქართველოს პირობებში თუკი ქარხნები აშენდება, იქ დასაქმებული ადამიანის შრომა ვერასოდეს ანაზღაურდება ისე, რომ მან შეძლოს ადამიანურად, ღირსეულად ცივილიზებულ დონეზე ცხოვრება. საქართველოში ცხოვრების სტანდარტი კარგა ხანია გასცდა საბჭოთა ცხოვრების სტანდარტს. საბჭოთა კავშირი კი - წარსულია, შუძლებელია წარსულში, უკან დაბრუნება. ტექნოლოგიები წინ მიიწევენ. ადამიანი ვითარდება.

რამოდენიმე სტატია ბიბლიოთეკების გაუქმების შესახებ.

სააკაშვილის დროს დახურული ბიბლიოთეკები

http://www.ambebi.ge/books/50122-saqarthveloshi-7-440-bibliotheka-daikhura.html

აქციები სააკაშვილის ბიბლიოთეკის წინააღმდეგ

http://pirveliradio.ge/index.php?newsid=36947

უგულავას დახურული ბიბლიოთეკები

http://www.palitratv.ge/akhali-ambebi/politika/14068-mediatheka-bibliothekebis-nacvlad-gauqmdeba-thu-ara-mcire-bibliothekebi-thbilisshi.html

კიკვიძის ბაღის მედიათეკის მშენებლობა

http://medianews.ge/ge/kikvidzisbaghshimediatekaashendeba/97425

სიყვარულის დარაჯები

COMING SOON...

ბიორნსტერნე ბიორნსონი: „მამა“

(თარგმანი ნორვეგიულიდან)

ეპარქიის ყველაზე გავლენიან კაცს, რომლის შესახებაც აქ უნდა მოგითხროთ, ერქვა თორდ ოვერაასი. ერთ დღესაც შემართული და სერიოზული გამომეტყველებით, წარდგა იგი მღვდლის წინაშე: „მე ვაჟი გამიჩნდა“, თქვა მან „და მსურს მოვნათლო“.- „რა უნდა ერქვას მას?“ -„ფინი, როგორც მამაჩემს“- და ნათლიები?“- მან დაიწყო მათი ჩამოთვლა: ეპარქიის ყველაზე პატივცემული ბატონები და ქალბატონები, - ისინი მისი ნათესავები იყვნენ,.„კიდევ რამეა?“ იკითხა მღვდელმა და ამოხედა. გლეხი ყოყმანობდა. „მე მსურს, რომ ის მარტო მოინათლოს“ დაამატა მან. „შენ გინდა თქვა, რომ კვირის დღეებში?“ - „ამ შაბათს  შუადღის 12 საათზე.“ - „კიდევ რამეა?“ იკითხა მღვდელმა - „სხვა აღარაფერია“.  გლეხმა გადაატრიალა ქუდი, თითქოს წასვლა უნდოდა. -„და აი, კიდევ რა,“ სწორედ ამ დროს წამოდგა მღვდელი გაემართა თორდისაკენ, დაიჭირა მისი ხელი ხელში, ჩახედა თვალებში და უთხრა: „ღმერთმა ქნას, რომ შენი შვილით დალოცვილი ყოფილიყავ!“
ამ დღის თავზე 16 წლის შემდეგ თორდი კვლავ იდგა მღვდლის წინაშე. „შენ კარგად შენახულხარ თორდ“, თქვა მღღვდელმა, რადგან იგი კვლავ ძველებურად გამოიყურებოდა. „მე ხომ სადარდებელი არაფერი მაქვს“, უპასუხა თორდმა. მღვდელი გაჩუმდა, მაგრამ ცოტა ხნის შემდეგ მაინც ჰკითხა: „ამ საღამოს რაღას შეუწუხებიხარ?“- „ამ საღამოს ჩემი ვაჟისთვის მოვედი, რომელსაც ხვალ კონფირმაცია აქვს.“ - „ის კარგი ბიჭია.“ - „სანამ ბატონ მღვდელს გასამრჯელოს გადავუხდიდი, მინდა ვიცოდე, რიგით მერამდენე იქნება იგი.“ - „ის იქნება რიგით პირველი.“ - „ძალიან კარგი, - აი, აქ ათი ტალერია ბატონი მღვდლისათვის.“ - „კიდევ რამეა?“ - ჰკითხა მღვდელმა და შეხედა თორდს. - „სხვა აღარაფერია.“ - თორდი იქაურობას გასცილდა.
გავიდა ისევ 8 წელი.ერთ დღესაც მღვდლის სამუშაო ოთახის წინ ხმაური ატყდა, მოვიდნენ კაცები, რომელთაც წინ თორდი მიუძღოდათ. მღვდელმა შეხედა თუ არა მაშინვე იცნო თორდი. „დღეს შენ მთელი ამალა გახლავს თან “- „მე მსურს ჩემი ვაჟის დანიშვნა გამოვაცხადო. მას ცოლად მოჰყავს კარენ სტორლიდენი, ქალიშვილი გუდმუნდისა, რომელიც ახლა თქვენს წინაშეა“. - „ის ხომ ქალაქში ყველაზე მდიდარი გოგონაა“. -„ასეა ეს“, უპასუხა გლეხმა და ხელით თმა მაღლა გადაიწია. მღვდელი რამოდენიმე ხანს იჯდა, თითქოს ფიქრებში ჩაძირული და ხმას არ იღებდა. მერე მხოლოდ სახელები შეიტანა თავის წიგნში, კაცებმა კი - ხელი მოაწერეს. თორდმა სამი ტალერი დადო მაგიდაზე. „მე მხოლოდ ერთი მეკუთვნის“, თქვა მღვდელმა -„ვიცი, მაგრამ ის ჩემი ერთადერთი ვაჟიშვილია, მსურს ყველაფერი სწორად გამოვიდეს“. მღვდელმა აიღო ფული. „ეს მესამე ჯერია თორდ, შენი ვაჟიშვლისთვის რომ ჩნდები აქ“. -„ახლა კი დავამთავრე ამით“, თქვა თორდმა, დაკეცა თავისი ბლოკნოტი, გამოემშვიდობა და წავიდა, კაცებიც გაჰყვნენ ნელ-ნელა.
14 დღის შემდეგ მამაშვილი ნავში ისხდნენ და მიცურავდნენ წყნარად წყალზე სტორლიდენისკენ, ქორწილის ამბებზე მოსათათბირებლად. „დასაჯდომი წესიერად არაა დამაგრებული“ თქვა ვაჟმა და ადგა, რათა გაესწორებინა იგი. უცებ ფიცარი გაცურდა, რაზეც ის იდგა, ხელები გაიქნია, ერთი დაიყვირა და წყალში გადავარდა.
„მაგრად მოეჭიდე ნიჩაბს“, დაიყვირა მამამისმა, წამოხტა და გაუწოდა იგი. რამოდენიმეჯერ სცადა ვაჟმა მისი დაჭერა, მაგრამ კუნთების კრუნჩხვამ შეუშალა ხელი. „მოიცა“, დაიძახა მამამ და სცადა ახლოს მიცურებულიყო. უცებ ვაჟი უკან გადავარდა, მიაშტრედა მამას და დაიწყო ჩაძირვა.
თორდს არ სჯეროდა, ის აჩერებდა ნავს და დიდხანს აკვირდებოდა იმ ადგილს, სადაც მისი ვაჟი გაუჩინარდა, თითქოს იგი ეს-ეს არის ახლა ამოყვინთავსო. რამოდენმე ჰაერის ბუშტი ამოუშვა წყალმა, მერე კიდევ რამოდენიმე, ბოლოს ერთი დიდი და გასკდა- ტბა კი იდგა ისევ სარკესავით მოპრიალებული
სამი დღისა და ღამის განმავლობაში ხედავდნენ მეზობლები, თუ როგორ დაცურავდა მამამისი იმ ადგილის გარშემო უჭმელ-უსმელი. ის თავის ვაჟს ეძებდა. მესამე დღეს, დილით კი მან ის იპოვნა, გადაატარა მთაზე და წაიღო თავის სახლში. 
ერთი წელი გავიდა მას შემდეგ. ერთი შემოდგომის საღამოს უცებ მღვდელს დერეფანში შრაშუნი და კარების სახელურის ფრთხილი ჩამოწევის ხმა შემოესმა. მღვდელმა კარი გააღო და შერჩა ერთი მაღალი, მაგრამ წელში მოხრილი გამხდარი კაცი თეთრი თმით.
მღვდელი დიდხანს უცქერდა მას, ვიდრე მასში თორდს ამოიცნობდა. „რა გვიან მოხვედი?“ თქვა მღვდელმა და გაჩერდა ჩუმად მის წინ. „ჰო, მართალია, გვიან მოვედი“, თქვა თორდმა და ჩამოჯდა. მღვდელიც იქვე დაჯდა და დაუწყო ლოდინი. სიჩუმე სუფევდა დიდხანს. თორდმა წამოიწყო: „რაღაც მოვიტანე თან, რაც ღარიბებს მინდა გადავცე“. ის ადგა, დადო ფული მაგიდაზე და ისევ დაჯდა. მღვდელმა დათვალა: „ეს ფული ბევრია“- თქვა მან. -„ეს ჩემი კარ-მიდამოს ნახევარია, დღეს გავყიდე“. მღვდელი დიდხან იჯდა მდუმარედ. ბოლოს როგორც იქნა ჰკითხა თანაგრძნობით: „თორდ, რა გინდა ქნა ამიერიდან“ - „რაღაც უკეთესი.“- ასე ისხდნენ ისინი კარგა ხანს, თორდი მზერადახრილი, ხოლო მღვდლის თვალები ზემოდან დაჰყურებდნენ მას. ბოლოს მღვდელმა ნელა და ჩუმად უთხრა: „მე ვფიქრობ, რომ შენმა ვაჟმა შენ ახლა, როგორც იქნა, დაგლოცა.“- „ჰო, ახლა მეც მჯერა ამისა“, თქვა თორდმა და აიხედა. წყვილი ცრემლი მოგორავდა მის ღაწვებზე.  

მთარგმენილსაგან
ბიორნსტერნე ბიორნსონი (1832-1910) ნორვეგიელი მწერალია, რომელიც ნორვეგიულ ლიტერატურაში რეალიზმის წარმომადგენლად გვევლინება. იბსენისაგან განსხვავებით იგი არ არის ურბანული კულტურის წარმომადგენელი, მისი დამახასიათებელი ნიშანი ხალხთან სიახლოვეა. იგი წარმოშობით გლეხების ფენიდანაა. მისი მოთხრობა „მამა“ ჯერ კიდევ მის ახალგაზრდობაშია დაწერილი, რომელიც 1860 წელს დაიბეჭდა მისსავე კრებულში „Småstykker“ (პატარა მოთხრობები).
ამ მოთხრობაში დასაწყისია ძალზედ საყურადღებო, საიდანაც იხსნება ქალაქის ერთი ყველაზე მდიდარი და გავლენიანი კაცის ამბავი. მოთხრობა ძალიან პატარა ზომისაა, მაგრამ სწორედ ამ ორიდ გვერდის განმავლობაში ახერხებს ბიორნსონი, გაშალოს ცხოვრების მთლიანი დრამა. ყველაზე მნიშვნელოვანი აქ იკითხება სტრიქონებს შორის. მოკლე რეპლიკები ავითარებენ მოქმედებას. ავტორი არაფერს ხსნის, ინტერპრეტაცია მკითხველმა უნდა გააკეთოს თავად.
ამასთან პირადად მსურს აღვნიშნო ის, რომ ნორვეგიის ეკლესიის შენობები ყველაზე მოწიწებულია, რაც კი მინახავს დღემდე მსოფლიოში. ნორვეგიისთვის ტიპიური ეკლესიის არქიტექტურულ მოდელს ე.წ. სტავკირკე (stavkirke) წარმოადგენს, ეკლესია, რომლის ძირითად საყრდენ კონსტრუქციას ხის ბოძები (stav. ნორვეგ. ბოძი) წარმოადგენენ და დანარჩენი ნაწილებიც ხისგანაა აშენებული.
მსგავსი ტიპის ეკლესიები ნორვეგიაში 12-13 საუკუნიდან იღებენ სათავეს. დღესდღობით მხოლოდ 33 სტავკირკეა ნორვეგიაში შემორჩენილი და მათი ნახვა ლამის ყველა ტურისტული პროგრამის განუყოფელის ნაწილია. ნორვეგიელთა უნეტესობა, კერძოდ 79 % ევანგელურ-ლუთერანულ ეკლესიას მიეკუთვნება. ამ ეკლესიას უკვე 1961 წლიდან აჰყავს ქალები სასულიერო რანგებში (ხარსიხებში), ხოლო 2013 წლიდან უშვებს ერთსქესიანი ადამიანების ქორწინებას.

(მინიატურა) გივი გაიძვერაა!

მე-8, თუ მე-9 კლასში ვიყავი, მიტინგობანა რომ დაიწყო. ძალიან კარგი ქართულის (ქალი)მასწავლებელი გვყავდა. თითქოს მკაცრი იყო, მაგრამ ამავდროულად ძალიან ჰუმანური, არა მარტო ბრწყინვალე ქართულის მცოდნე, არამედ საუკეთესო მასაწავლებელიც. მას მერე ვიცი, რომ მასწავლებლობა თანდაყოლილი რამაა, ან ხარ მასწაველებლი, ან - არა! შეიძლება ითქვას, რომ ქართული ენისა რაც გამეგება, მხოლოდ მისი დამსახურებაა. (ქართულმა) უნივერსიტეტმაც კი ვერ მომცა იმაზე მეტი, რაც მან. მეტიც, ძველი ქართული ენის სახელმძღვანელო უნივერსიტეტში ხეირიანად არც კი გადამიშლია. რაც შიგ ეწერა, მე უკვე უმეტესწილად ჩემი ქართულის მასწავლებლისაგან მქონდა სკოლის გაკვეთილებზე ნასწავლი. რა თქმა უნდა, ძველი ქართული ენის ლექციები საინტერესო იყო და დამატებითი ცოდნაც შევიძინე, მაგრამ ეს მხოლოდ დამატება იყო.

ჯერ კიდევ სკოლაში დავდიოდი, უფროსკლასელი ვიყავი, ჩემი მეზობლის ბავშვმა რომ მომიკაკუნა ერთხელ კარზე და მთხოვა, მისთვის ერთ-ერთი ძველი ქართული ენით დაწერილი ნაწარმოები მეთარგმნა(!). ამ ტექსტის თანამედროვე ენით გადმოცემული მოკლე შინაარსი ვერ მოიძია, არადა იცოდა, რომ მომავალ გაკვეთილზე მასწავლებელი აუცილებლად გამოიძახებდა. დიდხანს ვუხსნიდი ანას ტექსტის შინაარსს, მერე მაინც ტექსტის მოკლე შინაარსად თარგმნა მომიწია. შევატყე, როგორ გახალისდა ანა, ჩემს ბოლო წინადადებებს რომ იწერდა სიტყვასიტყვით რვეულში. ახლა მას საიმედოდ ჰქონდა ერთ-ერთი საპროგრამო ტექსტის მოკლე შინაარსი ჩაწერილი.  დაფასთან ანას დიდი ალბათობით ხვალისთვის დაგეგმილი გამოძახება, ჩემი მოკრძალბული გათვლებით, მცირე წარმატებით მაინც უნდა დაგვირგვინებულიყო.

შეიძლება ითქვას, რომ მთელი ეროვნული გამოღვიძების ისტერიამ თავისი დროშების ფრიალით, მეგაფონებში ყვირილით, ეგზალტირებული (აღგზნებული) მემიტინგეების გულში მჯიღის ცემით ჩვენი საკლასო ოთახის გარეთ ჩაიარა. ჩვენმა ქართულის მასწავლებელმა გვითხრა, რომ იქ არც ჩვენი და არც ჩვენნაირების ადგილი არ იყო. ჩვენი ადგილი იყო სკოლაში, მერხზე და აქვე უნდა ვმსხდარიყავით გაკვეთილების ბოლომდე. ამიტომ ჩვენ არასოდეს ვყოფილვართ მიტინგებზე,  მაგრამ ამ დროს გარეთ დატრიალებულ ამბებს ზოგჯერ ჩვენნაირებისგანაც ვიგებდით.

ჩვენ ერთი ფიზიკის მასწავლებელიც გვყავდა, ის კომუნისტური რიგების, პარტიის წევრი იყო, შეუვალი და ამავდროულად არ უყვარდა ადამიანები. რაღაც თავისებური მეთოდი შეიმუშავა იმისა, თუ როგორ უნდა ესწავლებინა ჩვენთვის ფიზიკა. ფიზიკის მთლიანი სახელმძღვანელო დააკონსპექტა ასე ვთქვათ, მოკლე შინაარსად გადააქცია. მერე ადგა და ამ კონსპექტის ნაწილებს გვკარნახობდა და გვაწერინებდა ჩვენს რვეულებში. როცა ჩაწერილმა გვერდებმა გარკვეულ რაოდენობას მიაღწიეს, ამოგვარჩია რამოდენიმე მოსწავლე, ვინც სავარაუდოდ ამ ჩანაწერის რვეულის გარეშე და სიტყვასიტყვით გამეორებას შეძლებდა, გადაგვამოწმა დაფასთან, ვფლობდით თუ არა მასალას სათანადოდ, ხარვეზების გარეშე და მოგვამაგრა თითოს ხუთიდან ათამდე ჩვენივე კლასელი. ჩვენ ჩვენის მხრივ უნდა შეგვემოწმებინა მათი ცოდნის სიახლოვე გაშინაარსებულ კონსპექტთან და შეგვეფასებინა ეს მოსწავლეები. თან ნება დაგვრთო, კონსპექტიც, ყოველგვარი გაუთვალისწინებელი გაუგებრობის გამოსარიცხად თან გვქონოდა. ასე და ამრიგად, ყოველ ფიზიკის გაკვეთილზე ოთახს რამოდენიმე წყვილი მოსწავლე აკლდა. მათი ნახევარი გარეთ მყოფ დანარჩენ ნახევარს ცოდნას უმოწმებდა და აფასებდა. უკვე შეფასებულები შიგადაშიგ საკლასო ოთახის კარებს აღებდნენ და ბრუნდებოდნენ, ხოლო რიგში მდგომი შესაფასებლები საკლასო ოთახს შუა გაკვეთილზე რიგრიგობით ტოვებდნენ. თუკი ფიზიკის მასწავლებელი იმ წუთისათვის დაფისკენ იყო მიტრიალებული, ასეთი გამოსაცდელი დარჩენილ კლასს მთელი მონდომებით ეჯღანებოდა და ბედნიერი სახით გადიოდა ცოდნის ტაძრის ერთ-ერთი საკნიდან.

ახალი სასწავლო წელი დაიწყო და იმ ფიზიკის მასწავლებელმა გადაწყვიტა, რომ ჩვენი მერხზე დალაგებული სასკოლო ნივთები შეემოწმებინა. ჩამოვლისას აღმოაჩინა, რომ ნიკოს მერხზე ორი დღიური ედო. აიღო ეს დღიურები ხელში და სთხოვა მას ამდგარიყო;-მამაშენი ქურდია ხომ, იპარავს არა?! სახელმწიფოს პარავს არა?! მაშ, საიდან შენ ორი დღიურის ყიდვის საშუალება, სხვას ერთიც არ აქვს?!და ისეთი სიძლიერით გაუქანა მუშტი, რომ ნიკო წაბარბაცდა და უკანა მერხებს გადაეფინა. წამოცვივდნენ ახლოს მჯდომი ბიჭები და მოაცოცხლეს ნიკო, ვერავინ ბედავდა განრისხებულ მასწავლებელთან მიახლოებას. ნიკოს არაფერი უთქვამს, დასისხლიანებულ ცხვირზე ცხვირსახოცი აიფარა და ისევ ჩუმად დაჯდა მერხზე. ნიკოს მამა იმ ზაფხულს, არდადეგებზე გარდაცვლილა თურმე.

ამასობაში ეროვნულ-გა(ნ)მა(ნ)თავისუფლებელი ტალღა ისე ძალიან გაძლიერდა, რომ ქართულის არა, მაგრამ ჩვენი ფიზიკის გაკვეთილსაც მოსწვდა. ერთ მშვენიერ დღეს, როცა საკლასო ოთხებში შევედით, ჩვენმა მასწავლებელმა დაფა დაკეცა და გვითხრა, წაიკითხეთ ჩემთან ერთად დაფაზე რაც წერიაო. თავად ზურგი გვაქცია, დაფისკენ მიტრიალდა და დაიწყო კითხვა:მამაო ჩვენო, რომელი ხარ ცათა შინა, წმინდა იყავნ სახელი შენი, მოვედინ სუფევა შენი, იყავნ ნება შენი ვითარცა ცათა შინა, ეგრეცა ქუეყანასა ზედა… დაკეცილი დაფის მეორე მხარეს მეორე ლოცვა ეწერა წმინდა სამებისათვის, ისიც წავიკითხეთ. ყოველი ლოცვის მერე პირჯვარიც გადავიწერეთ სამ-სამჯერ. ამის მერე ყოველი ფიზიკის გაკვეთილის დასაწყისში მთელი კლასი ფეხზე ვდგებოდით და ჩვენი ფიზიკის მასწავლებელთან ერთად დაკეცილი დაფის უკანა მხარეზე დაწერილ ლოცვებს ვკითხულობდით. ასე ისწავლა ჩემმა ოცდათორნეტივე კლასელმა ჩემი ჩათვლით ეს ორი ლოცვა სხაპასხუპით, ზეპირად. სავარაუდოდ ამ მეთოდით დაიზეპირეს იგივე ლოცვები ჩემი სკოლის რამოდენიმე ასეულობით მოწაფემ.თვიდან თვემდე უკვე მიძნელდებოდა ფიზიკის გაგება. გონებისა და ნებისყოფის დიდი დაძაბვა იყო საჭირო, გამეგო წიგნში გადმოცემული მასალა. ვხედავდი, რა დღეში იყვნენ ჩემი კლასიდან დანარჩენები. ჩვენგან არც ერთი არ მომზადებულა აბიტურიენტად ფიზიკაში.

ამბობენ, უცხო ენას იმ დოზით და იმ დონეზე სწავლობ, რა დოზით და რა დონეზეც მშობლიური ენა იციო. ენა მარტო საუბარი ხომ არ არის, ენა სტრუქტურირებული, ლოგიკურად აწყობილი აზროვნების პროცესიცაა. ენა ინსტრუმენტია და ცუდად მოხმარებული, მავანთ ხელში ბოროტი იარაღიცაა. ჩემის ღრმა რწმენით, სწორედ ენა ჰქმნის იდენტობას და არა კულტურის ან ტრადიციის გარკვეული ფორმები, ნაგლეჯები, ნაფლეთები. ამ ამბავში რა თქმა უნდა რელიგიაც მძლავრად ურევს ხელებს. რაღა დასამალია და ქართული ენის კარგად ცოდნა მართლაც ძალიან დამეხმარა სხვა და სხვა ენების შესწავლაში, მაგრამ ზემოთ რომ მშობლიური ენის ფლობისა და უცხო ენის შესწავლის ხარისხის კორელაცია (ურთიერთკავშირი) ვახსენე, ჩემს შემთხვევაში სულაც არ აღმოჩნდა უდაო ჭეშმარიტება. უცხო ენები მალე ვსწავლე, მაგრამ მე მაინც კარგა ხანს არეული ვლაპარაკობდი. ჩემს საუბარს აკლდა ლოგიკური აზროვნების ჯაჭვი, მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი, ხშირად მთავარ სათქმელს, წინადადების მთავარ მიზანს დიდხანს ვერ ვუახლოვდებოდი და ამას უმეტესად ჩემს სახლიდან გამოტანებულ სოციალიზაციას (ხალხში გამოსვლა-გარევა) ვაბრალებდი, რასაც უმოწყალო და თავდაუზოგავი ბრძოლა გამოვუცხადე, რადგან დიდად მაბრკოლებდა ჩემს მიერ დასახულ გეგმებში.

ერთ მშვნიერ დღესაც ქართველ მაღალჩინოსანთა დელეგაცია მომაბარეს. სინქრონული ენისა და კულტურის თარგმნისას აღმოვაჩინე, რომ ჩემს ბრძოლას შედეგი გამოეღო და უფრო უცხოელებში ვიპოვე ჩემი თავი, ვიდრე ჩემს „ზემლიაკებში“. მათ საუბარში და მოქმედებაშიც კი ხელისგულზე დადებულივით მოჩანდა ქართული კოგნიტიური (აზროვნების) აქტი.

რამოდენიმე ხნის შემდეგ ამათგან დამოუკიდებლად ერთი ქართველი ყმაწვილკაცი გავიცანი, უფრო სწორად ერთმა ჩემმა უცხოელმა ნაცნობმა გამაცნო: ჩვენს ქალაქშია, მარტოა, თან სწავლა გადაუწყვეტია და იქნებ შეეხმიანო და დააკვალიანო, აინტერესებს აქაური ბიბლიოთეკები როგორ ფუნქციონირებსო. სიამოვნებით-მეთქი ვუთხარი ჩემს ნაცნობს. ასე გავიცანი გივი.

გივი რამოდენიმე წლის შემდეგ საქართველოში შემხვდა შემთხვევით: არ მომეწონა თქვენი ქალაქი, ჩემი მშობლიური ქალაქი ვარჩიეო, მითხრა და იქვე, რესტორანში დამპატიჟა. გინდა თუ არა, უნდა წამომყვე, ახლა შენ ჩემი სტუმარი ხარო.
კარგი, ყავა დავლიოთ, არც ისე ძალიან მეჩქარება-მეთქი. ყავის დალევისას მაგიდას გადაფარებული თეთრი სუფრა სულ უფრო და უფრო უჩინარდებოდა შეკვეთილი კერძების ქვეშ. წინააღმდეგოის გაწევას აზრი არ ჰქონდა, მივხვდი, ჩვენი შეხვედრა ყავის დალევით არ დამთავრდებოდა. გივისგან შევიტყე, რომ ის ახლა პარლამენტის დეპუტატია და ამასთან ღრმად მორწმუნე კაცი. ამბობდა, რომ მისი მოძღვარიც და სხვა ტიპებიც მართალს ბაზრობენ. ევროპა ცუდი არაა, მაგრამ ყველა ქვეყნიდან ის უნდა ავიღოთ, რაც საქართველოს კულტურას შეეფერება. საჭიროა რუსეთთან საერთო ენის გამოძებნა, ბოლო-ბოლო მეზობლები ვიყავით ამდენ ხანს. ერთმორწმუნე რუსეთთან უფრო მეტი რამ გვაკავშირებს, ვიდრე ევროპასთან და ენჯეოშნიკები მაგრა მუშაობენო. ეგ ევროპასაც ძალიან აწყობს, გამოგზავნილ ფულს შუაზე იყოფენ და დიდი ნაწილი ისევ ევროპელებს რჩებათო. შარშან ერთი ამბავი იყო, ბიომეტრულ პასპორტებზე, ხალხი აღელვებული იყო და ჩემი მოძღვარი ახლაც იმას ამბობს, საბანკო პლასტიკურ ბარათებშიც სამი ექვსიანის კოდი დევსო.

დაძალებული ორი ჭიქა წითელი ღვინის შემდეგ იმ რესტორნის ზემოთ მდებარე სასტუმრო ოთახში აღმოვჩნდით ორივე. გივი ამასობაში ცოტა შეუძლოდ შეიქნა. ვიფიქრე, მაჯას გავუსინჯავ-მეთქი, ვხედავ, მის მაჯაზე როლექსია. გავხადე ფეხსაცმელებიც, მისი ფეხსაცმლები ლუი ვიტონის აღმოჩნდა.
ნეტავ რა მეთოდით გადაიხადა ეს ფული, ამხელა ფულს ჩემოდნით ხომ არ მიიტანდა გამყიდველთან? - გავიფიქრე ჩემთვის. ახლა ჯიბეში ჩავუყავი ხელი. იქ აიფონ ექვსი ედო. გადავწყვიტე გივისთვის შარვალიც გამეხადა, ქამარი გავუხსენი, ვხსნი ქამარს… ოჰო, კელვინ კლაინი!
გივი გაიძვერაა!
სამშობლოს ძვირფასი დეპუტატის სხეულს საბანი წავაფარე, რომ არ შესცივნოდა და მის სარეცელს მოვშორდი.
სად მიდიხარ, მტოვებ? წაილუღლუღა გივიმ.
ხვალ შევხმიანდეთ, კარგი, - ვუპასუხე და დავტოვე მოსასვენებლად.